Stadhuis Menen
Vóór de recente verbouwing tot stadskantoor oogde het historische stadhuis in Menen groter en monumentaler dan het eigenlijk was. Het werd in de achttiende eeuw als L-vormig volume samen met het Belfort en de gevangeniskoer gebouwd en kreeg een brede, representatieve voorgevel. In de negentiende eeuw werden er, eveneens in een L-vorm, een aantal burgerwoonhuizen met winkels bijgebouwd. Deze waren qua kleur en verhoudingen op de oudbouw afgestemd. Hiermee werd het vierkante bouwblok gecompleteerd. Dankzij de recente verbouwing tot stadskantoor zijn deze op zich bescheiden panden voor het eerst programmatisch bij het stadhuis betrokken. Op die manier is een uitbreiding van de administratieve ruimtes gerealiseerd binnen de grenzen van de historisch gegroeide architectonische eenheid.
noA.architecten omschrijft de doelstellingen achter hun bouwkundige ingrepen als ‘eenvoudig’: men concentreerde zich op het herstel en het opschonen van de oorspronkelijke bouwkundige structuur. Vervolgens zijn alle bij het complex betrokken bouwdelen in een nieuw functioneel geheel geïntegreerd. De precisie van de aanpassingen en de spaarzame, eenvoudig ogende toevoegingen
maken duidelijk hoe trefzeker de architecten te werk zijn gegaan, en daarmee ook hoe complex hun taak was. Na de verbouwing zijn de belangrijkste representatieve ruimtes en de raadszaal in het voormalige stadhuis ondergebracht. Hiervoor zijn twee structurerende elementen in het gebouw geplaatst die de functies opnieuw ordenen en accommoderen. De eerste is een betonnen ‘tafel’, een vrijstaand platform op slanke, vierkante kolommen dat in de entreehal is geplaatst. De expressieve balkenstructuur van het object en zijn molenwiekmotief met het vierkante gat in het midden zorgen voor een verrassende ruimtelijke geleding va de hal. Op de tweede verdieping van het platform is de nieuwe raadszaal ondergebracht. Deze lichte ruimte is door het gat in de vloer zowel ruimtelijk als symbolisch verbonden met de bezoekers van het pand en vormt het dak van de entreehal.
De tweede structuur staat in de voormalige binnentuin. Het duidelijk als eigentijdse toevoeging leesbare object is een constructie van stalen kokerprofielenmet glazen invullingen die een aantal nieuwe circulatieruimtes dragen. Dit nieuwe gangenstelsel bemiddelt tussen de verschillende verdiepingshoogtes binnen het gebouwencomplex. Door de slanke constructie blijft een deel van de voormalige binnenkoer bewaard. Deze ruimte voelt aan als een buitenkamer, een indruk die wordt versterkt door haar huiselijk ogende proporties en verlichting. Naast de binnenkoer bevindt zich de overgang naar de kantoren, die in de voormalige burgerwoonhuizen zijn gevestigd. Uit respect voor het oorspronkelijke karakter van deze panden hebben de architecten de bouwkundigestructuur zoveel mogelijk bewaard. Qua inrichting kozen ze voor huiselijke referenties. Hierbij speelt het speciaal voor dit gebouw ontworpen behang van de kunstenaar Benoît, met zijn grappig-eenvoudige tekeningen en subtiele zwart-witte structuur, een belangrijke rol. De kleurnuances ondersteunen de dieptewerking van de ruimtes, die door en suite openingen in de voordien woningscheidende wanden met elkaar zijn verbonden. Ook het meubilair draagt bij tot de burgerlijk- huiselijke sfeer: noA.architecten ontwierp zware, tijdloze bureaus en eikenhouten toonbanken, die ook in de oorspronkelijke burgerhuizen en winkels niet hadden misstaan. Deze meubels zorgen nu voor een intieme en tegelijkertijd representatieve werkomgeving.
Aan de buitenkant is van de secure ingrepen van de architecten nauwelijks iets te zien. Het pand pronkt met een in zijn oude glorie herstelde gevel. De enige plek waar de architecten in de gevel tonen ook met nieuwe materialen en technieken zelfbewust in de oude structuur te kunnen ingrijpen, bevindt zich aan de binnenkant van het gebouw. Daar worden oud en nieuw met elkaar verbonden door een nieuw stuk gevel van koperen beplating aan één van de binnenkoeren.noA.architecten is erin geslaagd op een poëtische manier het collectieve geheugen van de plek vast te houden. Door het vakmanschap, geduld en fijnzinnige ontwerpbeslissingen van de architecten heeft Menen nu een nieuw stadskantoor dat zijn positie als belangrijkste gebouw van de stad waarmaakt. Bovendien beantwoordt het aan de vele eisen die een eigentijds bestuurlijk apparaat aan zijn onderkomen en de uitstralingdaarvan stelt.
Mechtild Stuhlmacher
