Tijdens een inspirerende partnerreis naar Albanië kreeg het Vlaams Architectuurinstituut samen met zijn partners en een groep Vlaamse en Brusselse architecten, een unieke inkijk in de recente stedenbouwkundige en architecturale ontwikkelingen die het land doormaakt. Enkele toonaangevende architecten van bij ons zitten mee aan de tekentafel van het Albanië van morgen.
Als onderdeel van het netwerkprogramma De Avonden van het Vlaams Architectuurinstituut organiseerde het Vlaams Architectuurinstituut van 22 tot en met 25 augustus een reis naar Albanië. Aanleiding is de opvallende aanwezigheid van Belgische bureaus als 51N4E, XDGA en Bureau Bas Smets en hun invloed op de stedenbouwkundige ontwikkelingen in de steden Tirana, Vlorë en Himarë. Het aantrekken van buitenlandse architecten en hun expertise maakt deel uit van het project Atelier Albania dat, opgericht in februari 2014 en geïntegreerd in het nationale planbureau van het Albanese ministerie van stedelijke ontwikkeling (AKPT), de Albanese overheid direct van advies dient. De belangrijkste ambitie van Atelier Albania is om een duurzaam economisch ontwikkelingsmodel voor het land te ontwerpen. Prioritair is het activeren van het potentieel van het Albanese territorium door het opnieuw te ontwerpen in termen van haar natuurlijke ecologie: een coherent ecosysteem met een metabolisme dat bestaat uitstromen als water, voedsel en energie – de belangrijkste natuurlijke hulpbronnen van het land.
De hoofdstad Tirana kent de laatste jaren een enorme toename aan bouwprojecten. Met het ontwerp van het centrale Skanderbegplein, de TID Tower, het Center for Openness and Dialogue en een reeks infrastructuurwerken leverde het Brusselse bureau 51N4E, dat al sinds 2004 actief is in Albanië, een aanzienlijke bijdrage aan de publieke ruimte in Tirana. Tijdens het bezoek aan de hoofdstad gaven architecten Freek Persyn en Guust Selhorst (51N4E) en landschapsarchitect Jeroen Deseyn (Plant en Houtgoed) een uitvoerige rondleiding op het Skanderbeg Plein. Het project, dat de shortlist haalde van de EUMiesAward2019, getuigt van een grondige analsye van zowel de geschiedenis als de toekomstmogelijkheden van het plein én het land. De architecten gaven ook nog een woordje uitleg bij een bezoek aan de TID Tower en het Center for Openness and Dialogue, dat ze samen met het Gentse Doorzon interieurarchitecten realiseerden.
Eveneens als onderdeel van het project Atelier Albania zijn er aan de Albanese kust ingrijpende infrastructuurwerken en stadsontwikkelingsprojecten uitgevoerd. Eén daarvan is de Waterfront promenade, een grootschalige ontwikkeling die het Belgische bureau XDGA in 2017 realiseerde aan de kustlijn van de stad Vlorë. Sofie De Caigny, directeur van het Vlaams Architectuurinstituut, lichtte het project toe en verschafte uitleg over het proces van de architectuurwedstijd, de realisatie en de uiteindelijke oplevering.
Himarë is een kleine kuststad in het zuiden van Albanië langs de Ionische kustlijn met overwegend witte stranden. Het nieuwe kustlandschap dat landschapsarchitect Bas Smets in 2015 creëerde, breekt resoluut met de oorspronkelijke situatie. Smets lichtte ter plaatse toe dat een hoge muur die het strand oorspronkelijk scheidde van de bebouwde omgeving, plaats heeft gemaakt voor een lage terrasbouw. Het autoverkeer is verplaatst naar de achterkant van de bouwblokken waardoor er een directe connectie ontstaat tussen het strand en de terrassen. Een aaneenschakeling van lage dennenbomen zorgt voor schaduw tijdens hete zomerdagen.
