Architectuurprijs Kortrijk 2022

Laureaat vakjury: Minister Liebaertlaan 18

Begin 2020 werd de herenwoning aangekocht door Delfien en Sis. De bestaande woning straalt op zichzelf charme en authenticiteit uit, maar er was een renovatie nodig om de woning te optimaliseren en meer licht te geven.. Het renovatieproject mocht gedurfd zijn, maar tegelijkertijd was het budget voor de renovatie beperkt. De renovatie focust op een nieuwe achtergevel en een nieuwe keuken, die samen met de realisatie van de galerieruimte (MAST art gallery), naast de keuken, een bijzondere band leggen met de tuin.

De oorspronkelijke smalle L-vormige keuken in de achterbouw werd gestript en deels afgebroken. Er werd gezocht naar een optimale ruimtelijkheid voor de nieuwe keukenruimte, die noordelijk op de tuin is gericht. Er werd expliciet gekozen om de uitbouw met twee bouwlagen niet af te breken maar de bestaande zuiderse karakteristieken meer in de verf te zetten. Zo werd er een overdekte buitenruimte ontworpen met zichtbare, speelse betonbogen.

Het schuingeplaatste glasraam met schuifelementen snijdt door het volume van de achterbouw. De schuine glasgevel zorgt voor een maximaal ruimtegebruik van de nieuw ontworpen keukenruimte maar creëert een minimale ingreep op de bestaande uitbouw.

In het hoofdvolume van de woning werden minimale architecturale ingrepen uitgevoerd om de charme van de eclectische woning van het begin van vorige eeuw te bewaren. Een bescheiden vide werd gecreëerd op de gelijkvloers om de donkerste ruimte te voorzien van voldoende natuurlijk daglicht. Dit wordt gerealiseerd door een grote doorgetrokken raamopening te genereren over verdieping 0 en +1.

Bouwheer: Sis Pillen & Delfien Versaevel
Architect: Sis Pillen, iswm Kobe Pillen (platform architectuur), Dimitri Vroonen (DMTR architectuur) en Hannes Monserez (Macadam Atelier)
Foto’s Sis Pillen & PxL

Publieksprijs: Elzenlaan 4

De woning is in het begin van de jaren zestig ontworpen door de bekende Belgische architect Marc Dessauvage. De woning had sindsdien geen grondige opknapbeurt gehad en stond al enkele jaren leeg. De nieuwe bewoners hadden aan de eerste eigenaar beloofd om de villa grondig te renoveren, maar met respect voor en het behoud van de originele (natuurlijke) materialen zoals baksteen, glas, hout en keramiek.

Om wat extra comfort te bekomen is het volume van een buitenterras toegevoegd aan het volume van huidige keuken. Er werd ook in het hele huis vloerverwarming geïnstalleerd.

Alle materialen en technieken waren dringend aan vernieuwing toe. Het volledige huis gestript: Vloeren, dak, ramen, deuren, alles was weg. Telkens met het plan om voor de heropbouw te zoeken naar bedrijven en ambachtslieden die alles terug in ere konden herstellen. Identieke oude Boomse tegels in oranje/rode terracottakleur met dezelfde maat werden gevonden en geplaatst.

Het design van deze tuinwoning oogt strak en brutalistisch zoals vele realisaties van architect Marc Dessauvage. De woning voelt Scandinavisch aan een heeft een zeer sterk binnen-buitengevoel door de grote glaspartijen en doet denken aan woningen van de hand van Mies van der Rohe en Le Corbusier.

Bij de aankoop van de woning beseften de nieuwe bewoners zeer snel dat deze unieke woning deel uitmaakt van het architecturale DNA binnen het Vlaamse Erfgoed. Een renovatie/restauratie met zorg was aan de orde. Toch is dit geen complete retrotrip: hedendaagse kunst en nieuwe architecturale details maken het huis klaar voor de volgende zestig jaar.

Bouwheer: Sophie Lanckriet
Architect: origineel Marc Dessauvage, renovatie Steve Knockaert
Foto’s: Tim Van de Velde, PxL

Eervolle vermelding: Filips Van De Elzaslaan

Dit renovatieproject behelst het vervangen van een bestaande gelijkvloerse uitbreiding door een nieuwe ‘tuinkamer’, het creëren van bergruimte in het oorspronkelijke woonhuis en het vernieuwen van de keuken. De ingreep werd opgevat als één continu scherm uit multiplex dat zich doorheen het woonhuis plooit en eens voorbij de achtergevel als een tongewelf over de nieuwe tuinkamer buigt.

De klassieke koterij achteraan de rijwoning was van slechte kwaliteit en belemmerde de relatie met de tuin. Aangezien de straat- en de tuinzijde licht en zicht konden genieten, moest er in het donkerdere centrum bergruimte komen. Deze werd achter een bibliotheek verstopt.

Op die manier ontstaat een huis in twee delen: het oorspronkelijke voorhuis en een via een smalle passage bereikbare en sterk contrasterende tuinkamer. De gedachte ‘van het ene huis naar het andere te kunnen wandelen’ creëert (mentale) ruimte.

De opdrachtgevers hunkeren naar de rust en openheid van het platteland, naar connectie met groen, maar maken een principiële keuze voor de stad.

De eenvoudige constructieve opbouw van de tuinkamer is makkelijk leesbaar: De massieve houten ribben die de structuur vormen bleven zichtbaar, de glazen gevel werd er los omheen geplaatst. Wonen in een constructie die je als bewoner intuïtief begrijpt is opnieuw iets wat je eerder in een (blok-)hut in de natuur verwacht dan in een stadswoning.

Aangezien de tuinkamer (net) niet de volledige perceelbreedte gebruikt zal deze op termijn langs drie zijden door groen overwoekerd worden en zal het ‘tunnelgevoel’ dat kenmerkend is voor rijwoningen verdwijnen.

Bouwheer: Pieter en Petra Vanslembrouck – Broeders, Ada.
Architect: VIK architectuur – Klaas Vanslembrouck
Foto’s: Michiel Decleene

Eervolle vermelding: Patersmotestraat

De onvermijdelijke sloop van het bestaande pand maakt plaats om out of the box te reflecteren over ‘wonen met begrensde afmetingen in een stad’: hoe ruimte maximaliseren; het openen van het plan; omgaan met licht, lucht en zicht; experimenteren met niet-traditionele bouwmethoden en materialen; contact met groen... .

De vraag van de bouwheer was: een open woning om te verhuren, met veel glas, weinig kotjes-ruimten, een loftgevoel en vriendelijk naar budget en in onderhoud.
Een open rode bakstenen gevelstructuur zonder ramen vormt de gevel in het straatbeeld. Achterliggend is een glazen vliesgevel opgetrokken die met een spatie ertussen een voorportaal vormt. Hier kan eenvoudig de fiets worden gestald of van de zon worden geprofiteerd.

Achteraan de woning is opnieuw een grote glaspartij waardoor er in de leefruimte een openheid en een tweezijdig doorzicht op groen ontstaat. Door de centrale keuken te liften, krijgt de lange dubbelhoge leefruimte verschillende verbonden deelruimten, met elk z’n hoogte, geborgenheid en praktische bergruimten.

Ruimtelijk worden plekken gebundeld en wordt circulatie beperkt. Er zijn geen gangen en kamers worden gemaximaliseerd. Plekken op het gelijkvloers lopen vanuit het interieur over in het exterieur en vice versa. Met het openzetten van de deuren wordt de leefruimte een grote buitenkamer.

De bijna energie neutrale woning (E30) wordt verkregen door de oriëntatie van de ruimten, de vorm van de architectuur en het toepassen van hernieuwbare energie (warmtepomp, zonnepanelen). De kleinschaligheid van het bouwsysteem en de prefabricatie maakt dat de woning op korte termijn en met weinig impact op de buurt is opgetrokken.

Bouwheer: Jan Lapere
Architect: Joran Marijsse architecture
Foto’s: Yannick Milpas