Maquettes behoren vaak tot de pronkstukken van architectuurhistorische tentoonstellingen. Als visuele en tastbare representaties van de ontworpen omgeving zijn ze communicatief erg sterk en spreken ze een breed publiek aan. Ze kunnen nooit het echte gebouw of ontwerp helemaal vervangen, maar toch zijn ze een dankbaar hulpmiddel van architecturale representatie. Tegelijk zijn maquettes ook meer dan enkel voorstellingen van gebouwen, het zijn culturele objecten met een eigen geschiedenis en cultuurhistorische betekenis.
Er gaat veel geld en energie naar de creatie van maquettes bij ontwerpers en opdrachtgevers van gebouwen of stedenbouwkundige ingrepen, zonder dat er altijd wordt stilgestaan bij de duurzaamheid van de inspanningen. Eens een tentoonstelling of het presentatiemoment voorbij, is het lot van de maquettes vaak onbestemd, zeker wanneer er zoals in Vlaanderen geen overkoepelend beleid is. En dat terwijl maquettes nog een heel leven voor zich kunnen hebben.
Binnen het project maquettes zoekt het Vlaams Architectuurinstituut (VAi) naar manieren om betrokkenen in dialoog te doen treden en stappen te zetten naar een overkoepelend beleid. Hiervoor is een overzicht nodig van wat er zoal bewaard wordt in publieke en private collecties, is er inzicht nodig in drijfveren en productieproces bij het vervaardigen van maquettes en is er nood aan prospectie om in te schatten welke plaats maquettes in toekomstige archiefoverdrachten zullen innemen.
De tentoonstelling MAATWERK MASSARBEIT. Architektur aus Flandern und den Niederlanden in het Deutsches Architekturmuseum Frankfurt belicht aan de hand van een zestigtal maquettes het maatwerk, de precisie en het vakmanschap in de Vlaamse en Nederlandse architectuur van de voorbije dertig jaar. De maquettes zijn opgenomen in de catalogus bij de tentoonstelling.
De tentoonstelling was een productie van het Vlaams Architectuurinstituut en het Deutsches Architekturmuseum in samenwerking met Het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie en het Nieuwe Instituut.
Het CVAa documenteerde de indrukwekkende verzameling maquettes die leraar-architect Gilbert Decouvreur een carrière lang opbouwde aan de Kunsthumaniora van Sint-Lucas Gent. Decouvreur gaf ruimtelijke vorming aan de leerlingen van het vijfde en zesde jaar van 1977 tot 2015. Hij werkte in zijn lessen bijna uitsluitend met maquettes. Vele oud-leerlingen herinneren zich Decouvreur als een begeesterd en inspirerend lesgever. De maquettes die studenten niet mee naar huis namen, bewaarde hij.
De verzameling telt intussen meer dan 500 maquettes. Voorlopig blijft ze bewaard in het atelier, waar ze nog gebruikt wordt tijdens de les en waar ze nog verder aangroeit.
Meer infoDe tentoonstelling focust op de afgelopen drie decennia die voor architectuur uit Vlaanderen wonderjaren waren. ‘De wonderjaren’ verzamelde projecten van architectenbureaus die sinds de jaren tachtig de architectuur hebben vormgegeven. De expo liep in Cultuurcentrum Scharpoord te Knokke.
Aan de tentoonstelling ging een ronde prospectiebezoeken bij architectuurbureaus vooraf om de omvang en toestand van de maquettecollectie te kunnen inschatten.
In samenwerking met STAM Gent publiceert het CVAa in de Rode Reeks een boek met essays over maquettes. De publicatie komt tot stand in het kader van de tentoonstelling Maquettes. Verbeelding op schaal in het STAM.
De essays behandelen onder meer de verschillende architecturale contexten waarin maquettes een rol spelen, het gebruik van maquettes in de stedenbouw en de aantrekkingskracht van het verkleinen. De teksten zijn het werk van Sofie De Caigny, Annelies Nevejans, Marc Dubois, Oliver Elser, Pieter Uyttenhove en Christoph Grafe, onder redactie van Sofie De Caigny (CVAa) en Annelies Nevejans (STAM). Bekende en minder bekende maquettes uit Belgische en buitenlandse collecties komen erin aan bod en illustreren de veelvormigheid van dit erfgoed.
Naar aanleiding van de VAi-maquettetentoonstelling van de Japanse architect Junya Ishigami in deSingel organiseerde het VAi samen met het STAM Gent een studiedag rond maquettes op 11 juni 2013.
Keynote speaker van de studiedag is Oliver Elser (DAM Frankfurt), die in 2012 de tentoonstelling ‘Das Architekturmodell – Werkzeug, Fetisch, kleine Utopie’ cureerde in het Deutsches Architekturmuseum Frankurt.
Van 14 november 2014 tot 26 april 2015 liep in het Gentse Stadsmuseum STAM de tentoonstelling Maquettes. Verbeelding op schaal. Wekelijks zetten STAM en VAi een weetje uit de rijke wereld van karton, gips, schuim en hout in de kijker.
Het VAi liet voor het Symposium Maquettes drie films maken over het wondere ontstaansproces van maquettes. We willen ze je hier niet onthouden.
