Naar aanleiding van de nakende architectuurbiënnale in Venetië in 2025 zetten we de voorgaande Vlaamse inzendingen in de kijker. Lees alles over deze hoogmis van de architectuur.
TENTOONSTELLING
In 2021 presenteert Bovenbouw Architectuur, op initiatief van de Vlaamse Gemeenschap en in opdracht van het Vlaams Architectuurinstituut (VAi), de tentoonstelling 'Composite Presence' in het Belgisch paviljoen. Deze tentoonstelling toont vijftig recente projecten uit Vlaanderen en Brussel. Bovenbouw Architectuur ontwerpt een scenografie die een stedelijk landschap toont dat bestaat uit een reeks maquettes op schaal 1/15. Vijftig recente projecten van 45 hedendaagse Belgische bureaus dragen bij aan het denkbeeldige landschap. De geselecteerde projecten tonen het belang van het actuele beleid qua stadsplanning en aanbestedingen. Veel van de ontwerpen in deze stedelijke compositie komen voort uit procedures die opgezet werden door de stadsbouwmeesters, de Vlaams Bouwmeester en verwante instanties. De opstelling simuleert de onderhandelde stedelijke ruimte die zo langzaamaan ontstond.
Na de 17e editie van de Biennale Architettura in Venetië, waar maar liefst 300.000 architectuurliefhebbers verspreid over zes maanden de tentoonstelling bezochten, gaat 'Composite Presence' verder. In het najaar van 2022 brengt het Vlaams Architectuurinstituut de tentoonstelling naar Z33 in Hasselt.
"Het maquettelandschap confronteert de bezoeker op een unieke manier met de wrijving tussen stad en architectuur in Vlaanderen."‐ Dirk Somers, architect-oprichter Bovenbouw Architectuur
BIENNALE ARCHITETTURA VENICE 2020
curator: Hashim Sarkis
thema: How will we live together?
curator Belgisch paviljoen: Bovenbouw Architectuur
titel: Composite Presence
mei 2021 – november 2021: Giardini, Venetië
oktober 2022 – februari 2023: Z33, Hasselt
publicatie: Composite Presence (VAi) (320 op voorraad)
PUBLICATIE
De publicatie van 'Composite Presence' focust, naast de tentoonstelling en de 50 projecten, op het bijzondere aspect van de Open Oproep. Het boek is nog steeds beschikbaar via de online bookshop.
Daarnaast zijn de projecten die deel uitmaken van het tentoongestelde maquettelandschap te bekijken via de gebouwendatabank op vai.be.
meer over de publicatie Naar de gebouwendatabankTENTOONSTELLING
Voor de Belgische deelname koos de jury van de 15de editie van de architectuurbiennale het team BRAVOURE om een tentoonstelling te maken rond het thema vakmanschap. Het team, bestaande uit architecten de vylder vinck taillieu, doorzon interieur architecten, en architectuurfotograaf en kunstenaar Filip Dujardin, gaat op zoek naar wat vakmanschap kan betekenen in condities van schaarste. Om dit te demonstreren toont BRAVOURE fragmenten op ware grootte uit dertien representatieve projecten van evenveel Vlaamse en Brusselse architecten.
De Belgische inzending voor de Architectuurbiënnale in Venetië ontvangt lovende recensies in buitenlandse nieuwsmedia. "The Belgian pavilion triumphs once again with a show celebrating architecture of the everyday.”, aldus The Guardian. LA Times schrijft : "Even better is the Belgian pavilion, produced by the firms De Vylder Vinck Taillieu and Doorzon and the photographer Filip Dujardin. Linked in spirit to Aravena’s interest in unpretentious as opposed to preening beauty, it begins by asking if “bravura” architectural effects are still possible in cities struggling since 2008 with austerity and scarcity."
"We gaan op zoek naar wat vakmanschap kan betekenen in een periode van economische schaarste. Omgaan met die schaarste vereist een hoge mate van precisie."‐ Jan De Vylder, curator van BRAVOURE
BIENNALE ARCHITETTURA VENICE 2016
curator: Alejandro Aravena
thema: ‘Reporting from the Front’
curator Belgisch paviljoen: BRAVOURE (architecten de vylder vinck taillieu, doorzon interieur architecten, en architectuurfotograaf en kunstenaar Filip Dujardin)
titel: Bravoure
mei 2016 – november 2016: Giardini, Venetië
publicatie: Bravoure Scarcity Beauty (VAi)
PUBLICATIE
De tentoonstellingsgids BRAVOURE SCARCITY BEAUTY bevat een verdere uitdieping van het tentoongestelde werk en is daarnaast ook een bijdrage aan het bredere architectuurdebat in Vlaanderen en daarbuiten. Samengesteld uit essays, interviews en beelden, biedt het een antwoord op de vraag wat vakmanschap vandaag kan betekenen. Bestel de publicatie in de VAi bookshop.
meer over de publicatieTENTOONSTELLING
‘The Ambition of the Territory’, de Vlaamse inzending voor de 13de editie van de architectuurbiennale, onderzoekt alternatieven voor de huidige aanpak van stadsplanning, die heeft geleid tot onhoudbare landconsumptie en almaar toenemende mobiliteit. Het is een oproep tot drastische herziening van de huidige praktijken inzake architectuur, ruimtelijke ordening en beleid in Vlaanderen en in Europa.
Door de aandacht te verleggen van consumptie naar het organisatiepotentieel van dit verstedelijkte territorium dat Europa zelf is, onderzoekt dit project hoe de verschillende ruimtelijke bestemmingen deel kunnen worden van een ruimtelijk metabolisme. De toekomst van Europa wordt verbeeld op basis van haar gedeelde territorium, op de grondslagen van haar Common Ground.
Met landkaarten, maquettes, afbeeldingen en verhalen die een polycentrische metropool gestalte geven, laat ‘The Ambition of the Territory’ ons kennismaken met een verfrissende kijk op een bestaand landschap en met toekomstperspectieven voor Vlaanderen en voor Europa.
Bijdragen tot deze tentoonstelling werden geleverd door architecten De Vylder Vinck Taillieu, stadsplanners GRAU, grafisch ontwerper Joost Grootens, kunstenaar Ante Timmermans en de stedelijke denk-en-doe-tank Architecture Workroom Brussels, die de presentatie coördineert en het pamflet heeft geschreven dat wordt gepubliceerd ter gelegenheid van de 13de Internationale Architectuurtentoonstelling - la Biennale di Venezia.
BIENNALE ARCHITETTURA VENICE 2012
curator: David Chipperfield
thema: Common Ground
curator Belgisch paviljoen: AWJGGRAUaDVVTAT: Architecture Workroom Brussels architecten De Vylder Vinck Taillieu, stadsplanners GRAU, grafisch ontwerper Joost Grootens en kunstenaar Ante Timmermans
titel: ‘The Ambition of the Territory’
augustus 2012 – november 2012: Giardini, Venetië
TENTOONSTELLING
Uit de wedstrijdinzendingen van dertien jonge Vlaamse architectuurbureaus, die deel uit maakten van de exporeeks ‘35m³ jonge architectuur’ in deSingel te Antwerpen (2005-2008), koos de internationale jury het tentoonstellingsconcept '1907 ... after the party' voor de 11de editie van de architectuurbiennale.
Office Kersten Geers David Van Severen creëert onder de titel '1907 ... after the party' een helder, veelzijdig en fysiek confronterend antwoord op de wedstrijdopgave.
Hun hommage aan het historische paviljoen presenteert het in zijn puurste vorm als monument, vrij van secundaire toevoegingen. Dit wordt gerealiseerd door een zeven meter hoge dubbelwandige gevel van gegalvaniseerd staal die het zicht op het paviljoen vanaf de promenadeweg onttrekt. Tussen het bestaande gebouw en de toegevoegde gevels ontstaat een wisselwerking van binnen- en buitenruimte, versterkt door verstrooide confetti en rondslingerende stoelen op het terrein. De monumentale omheining stelt niet alleen actuele politieke, sociale of ecologische kwesties ter discussie, maar roept ook een sentimenteel gevoel op van een afgelopen feestje: de viering van de honderdste verjaardag van het Belgische paviljoen in 2007, die nooit heeft plaatsgevonden.
Binnen in het paviljoen worden alle wedstrijdprojecten tentoongesteld, aangevuld met fotografische werken van Thomas Demand en Hedi Slimane. Naar aanleiding van de tentoonstelling 1907 … after the party brengt het magazine A+ Architecture in Belgium een uitgebreid stuk in editie 213 (aug/sept 2008).
BIENNALE ARCHITETTURA VENICE 2008
director: Aaron Betsky
thema: Out There. Architecture Beyond Building
curator Belgisch paviljoen: Moritz Küng
winnaars ontwerpwedstrijd: Office Kersten Geers David Van Severen
titel: ‘1907 … after the party’
september 2008 – november 2008: Giardini, Venetië
publicatie: A+ 213 (aug/sept 2008)
De tentoonstelling "Kinshasa, The Imaginary City" werpt licht op het dagelijks leven in de hoofdstad van voormalig Belgisch Congo, met als doel het debat over het huidige stedelijke landschap van Centraal-Afrika aan te wakkeren.
Een bijzondere stedelijkheid die dwingt tot het bevragen en herzien van de klassieke denkmodellen omtrent stedenbouw. De focus ligt niet op de materiële infrastructuur of de koloniale erfenis, maar op de stedelijkheid los van gebouwen en hoe deze in Kinshasa tot stand komt. De mensen van Kinshasa belichamen de stad, van markt tot kerk, ze vormen het ankerpunt voor een stedelijke, imaginaire cultuur. In een complex veld van overlevingsstrategieën, religie en een stad die bij gebrek aan middelen een rudimentaire architectuur ontwikkelt, is stedelijkheid moeilijk te begrijpen vanuit een puur architectonisch perspectief. Om deze relatieve rol van architectuur te verhelderen en verder te kijken dan alleen gebouwen, en om te ontsnappen aan een narcistische architectuurkritiek, vertrouwt het project Kinshasa, The Imaginary City op antropologie. Door middel van fotografie, video-opnames van het stedelijk leven in Kinshasa, door 'spiegeling' en door nabootsing van een aantal taferelen uit het alledaagse leven komen de verschillende zichtbare en onzichtbare lagen in de publieke ruimte in postkoloniaal Kongo aan de oppervlakte.
Het project, geleid door antropoloog Filip De Boeck en architect/curator Koen Van Synghel, met medewerking van fotograaf/filmmaker Marie-Françoise Plissart resulteert in de tentoonstelling en een publicatie. De tentoonstelling ontving de Gouden Leeuw voor beste Landstentoonstelling op de 9de Internationale Architectuurbiënnale van Venetië en wordt hernomen in Bozar in Brussel van juni tot september 2005, gevolgd door een vertoning in het Johannesburg Museum in Zuid-Afrika in 2006.
director: Kurt W. Forster
thema: Metamorphosis
winnaars ideeënwedstrijd: Filip De Boeck en Koen Van Synghel i.s.m. Marie-Françoise Plissart
titel: ‘Kinshasa, The Imaginary City’
september 2004 – november 2004: Giardini, Venetië
juni - september 2005: Bozar, Brussel
juni – augustus 2006: Johannesburg Museum, South-Africa
publicatie: Kinshasa. Tales of the Invisible City (uitgever Ludion)
Winnaar van de Gouden Leeuw voor beste Landstentoonstelling op de Internationale Architectuurbiënnale van Venetië, 2004.
Het Belgische paviljoen in Venetië, het eerste buitenlandse paviljoen in de expotuin Giardini, werd in 1907 gebouwd en ontworpen door de Brusselse architect Léon Sneyers (°1877-1949°), een leerling van de art nouveau architect Paul Hankar. Sneyers baseerde het ontwerp van het gebouw op de art-nouveaustijl, met invloeden van Josef Hoffmann en de Weense architectuur. Tussen 1929 en 1930 breidde A. de Bosschère het paviljoen uit met extra zalen aan beide zijden van de hoofdtentoonstellingsruimte en veranderde hij het platte dak naar een hellend vlak. In 1948 werd het paviljoen volledig gerestaureerd onder leiding van de Venetiaanse architect Virgillio Vallot, bekend van het station van Venetië. Deze restauratie gaf het paviljoen zijn kenmerkende modernistische uitstraling, inclusief de opvallende concave ingang met het nationale wapenschild en de wapenspreuk. In 1996-1997 onderging het paviljoen opnieuw restauratiewerken, deze keer onder leiding van Bernard en Georges Baines.
Sinds 1972 nemen de Vlaamse en Franse Gemeenschap afwisselend deel aan zowel de architectuur- als de kunstbiënnale van Venetië. Sinds 2004 fungeert het Vlaams Architectuurinstituut als coördinator voor de Belgische inzending bij de architectuurbiënnale. Historisch gezien vond de architectuurbiënnale plaats in de even jaren en de kunstbiënnale in oneven jaren. Als gevolg van de uitgestelde editie van 2020, is deze volgorde vanaf 2021 omgekeerd.
"Gek toeval? Het cijfer 1907 overeen met het inwendige volume van het gebouw in m³ en verwijst daarmee naar een fysieke ruimtelijke realiteit."
PUBLICATIE
Naar aanleiding van de 11de editie van de architectuurbiënnale van Venetië publiceerde Venezia Viva in samenwerking met het Vlaams Architectuurinstituut het boek Het Belgische paviljoen op de Biënnale van Venetië: 100 jaar. Het viertalig boek beschrijft de geschiedenis en de architectuur van het Belgische paviljoen gebouwd in 1907. Het boek kan ontleend worden in de bibliotheek van Muntpunt in Brussel en in de Universiteitsbibliotheek van UGent.
