Fotomateriaal bewaren

Dia’s en negatieven bestaan doorgaans uit kunststof of glas, bij foto’s is dat papier. Daarop wordt een beeldlaag, bestaande uit een bindmiddel en lichtgevoelige zilverdeeltjes en/of kleurstoffen, aangebracht. Al die componenten vereisen heel specifieke materiële zorg van dit soort archiefstukken.

Stof, vuil, vingerafdrukken, licht, warmte, vochtigheid en luchtvervuiling versnellen hun aftakeling. Dergelijke schade kan je gemakkelijk vermijden door goede gebruiksrichtlijnen en een geschikte verpakking. Bovendien kan je digitale reproducties maken zodat het oorspronkelijke, kwetsbare fotomateriaal niet al te veel fysiek gebruikt moet worden.

Algemene richtlijnen

• Raak de kant met de fotoafbeelding niet met de blote hand aan. Ideaal draag je nitril handschoenen bij het verwerken en consulteren van fotografisch materiaal.
• Verwijder stof voorzichtig met een zachte doek of borstel die je alleen voor dit werkje gebruikt. Reinig foto’s en negatieven nooit met op water gebaseerde producten.
• Plaats foto’s en negatieven nooit in direct zonlicht of kunstlicht. Bewaar ze afgeschermd van licht.
• Gebufferd zuurvrij verpakkingsmateriaal is niet geschikt voor de opslag van foto’s, dia’s en negatieven. Die sla je namelijk het best afzonderlijk op in speciaal daartoe ontworpen omslagen uit fotoarchiefpapier of inerte folie.
  • Waardevol fotomateriaal bewaar je in hoezen van inert plastic (bv. Melinex hoezen).
  • Minder waardevol fotomateriaal of grotere afdrukken bewaar je in omslagen van fotoarchiefpapier. Dat papier is pH-neutraal en veroorzaakt geen reacties in de foto-emulsies. Het nadeel is wel dat je het fotomateriaal uit de verpakking moet halen om het te bekijken, in tegenstelling tot verpakking in inert plastic.
• Hou bij de keuze van de hoes rekening met het formaat van het fotomateriaal. Kies voor een hoes met zo weinig mogelijk restruimte. Tegelijk mag het materiaal ook niet te strak in de hoes zitten en moet je het er gemakkelijk kunnen uithalen.
• Verpak verschillende soorten fotografisch archiefmateriaal (foto’s, dia’s, negatieven, glasfoto’s, glasnegatieven…) gescheiden van elkaar.
• Verpak foto’s, dia’s en negatieven niet in dezelfde doos als papieren archiefmateriaal. De mogelijke chemische reacties hebben een negatieve invloed op de bewaaromstandigheden van het papier.
• Vergeet niet om je verpakking van een nummering of een titel te voorzien.

Foto’s bewaren

• Als je op verpakkingsmateriaal wil besparen kan je foto’s rug aan rug in een hoes bewaren.
• Foto’s bewaar je best plat. Plaats daarom de in plastic hoezen of in papier verpakte foto’s bij voorkeur in platte dozen of mappen. Die vind je in verschillende soorten archiefdozen en -mappen op de markt. Let erop dat het karton en de gebruikte lijm geschikt zijn voor de bewaring van fotomateriaal.
• Naast het gebruik van plastic hoezen kan je foto’s ook eenvoudig bewaren in een album. Hierin zijn ze beschermd tegen licht, stof en verkeerde manipulatie. Gebruik echter geen albums met kleefvellen of materiaal op basis van PVC en vermijd contact met lijm en klevers. Geef de voorkeur aan hoekjes: zo kan je foto’s gemakkelijk verwijderen zonder ze te beschadigen.
• Vermijd bij foto’s grote schommelingen in temperatuur en luchtvochtigheid: omdat de lagen waaruit een foto is opgebouwd verschillend reageren op wijzigingen van het omgevingsklimaat leidt dat tot spanning. Voorzie daarom een gesloten kast in een ruimte met een constante temperatuur die niet al te vochtig is. Zo zijn de foto’s meteen beschermd tegen stof, vuil en ongedierte.
• Investeren in gespecialiseerde verpakkingsmaterialen voor foto’s rendeert enkel als ook de klimaatomstandigheden gunstig zijn. Besteed daarom in de eerste plaats aandacht aan een goede ventilatie van de ruimte, een stabiele temperatuur en relatieve luchtvochtigheid.
• Wil je een foto labelen, doe dit dan met een zacht potlood achteraan op de foto.

Negatieven bewaren

• Bewaar negatieven in een goed geventileerde plaats omdat het risico bestaat op vrijkomende gassen die de film kunnen vernietigen.

Dia’s bewaren

• Dia’s worden verticaal bewaard. Je vindt daarvoor specifieke bewaarsystemen op de markt.
• Voor zwart-witpositieven geldt een aanbevolen bewaartemperatuur die koel is maar niet per se onder nul én een relatieve vochtigheid tussen 30% en 40%.
• Voor kleuropnamen wordt een zo laag mogelijke temperatuur aanbevolen (bv. -20°C) en een stabiele lage luchtvochtigheid.
• Conclusie: een temperatuur van 2°C of minder en een RV tussen 30% en 50% zijn voor beide soorten dia’s optimaal.

Lees meer

• De Handleiding architectuurarchieven: materiële zorg besteedt uitvoerig aandacht aan de bewaring van fotomateriaal.