Het Steen kende tal van functies en veranderde verschillende keren van uitzicht.

1862-1864 verbouwing tot Stedelijk Museum voor Oudheden
1880-1885 rechttrekking van de Antwerpse kaaien, met vrijmaking van Het Steen
1885-1890 restauratie, verbouwing en uitbreiding naar ontwerp van architect Ferdinand Truyman en stadsingenieur Gustave Royers
6 februari 1936 beschermd monument
1952-1958 het Stedelijk Museum voor Oudheden wordt Nationaal Scheepvaartmuseum, inclusief veranderingswerken onder leiding van stadsarchitect André Fivez
2008 sluiting Nationaal Scheepvaartmuseum, collecties naar het MAS
2016 Open Oproep, met noAarchitecten als winnaar
2018-2021 renovatie en herbestemming tot cruiseterminal, toeristisch onthaalcentrum en interactief belevingsparcours

De volledige tijdlijn en een korte geschiedenis van Het Steen vind je op de website Onroerend Erfgoed.

Gravure van Josef Linnig uit 1868, naar een tekening van Bonaventura Peeters uit 1650

Het Steen in de 18de eeuw, jaren 1820

Emile Puttaert, de burchtpoort en de gevangenis van Het Steen, 1861

De oude Vismarkt, met op de achtergrond Het Steen. Gravure van Jozef Linnig, 1868

Het Steen voor de ontmanteling en de restauratie, begin jaren 1880

Het vrijgemaakte Steen, met links het bewaarde achterhuis en rechts de oude brug richting Steenpoort, circa 1883

Het Steen voor de restauratie, circa 1883 I foto Gustave Hermans

Voorontwerp voor de restauratie van Het Steen, einde jaren 1870

Ferdinand Truyman, opmeting van de bestaande toestand van de westgevel van Het Steen, 1884

De burcht van Antwerpen, met aanduiding van de nieuwe Scheldekaaien, 1877

Ferdinand Truyman, ontwerp van herstelling voor gevel B van Het Steen, 1885

Ferdinand Truyman, ontwerp van herstelling voor gevel C van Het Steen, 1885

Ferdinand Truyman, ontwerp van herstelling voor gevel A van Het Steen, 1885

"Oude gedenkteekens herstellen is zeer moeilijk. Herstellingen hebben dikwijls voor gevolg dat, zij de oorspronkelijkheid van den bouwtrant bederven. Daar het Steen niet alleen een eigenaardig gebouw, maar daarenboven eene geschiedkundige oorkonde was, zoo kwam het er op aan in de restauratie alle fouten te voorkomen."

‐ Uit Jef van der Venne, 'Joseph Lefebvre en zijn werk', 1895

Het Steen gerestaureerd, begin 20ste eeuw

Het gerestaureerde Steen aan de nieuwe Scheldekaaien, circa 1900

Gezicht op de nieuwe Scheldekaaien, begin 20ste eeuw

Het Steen, met uitzicht op de Jordaenskaai, begin 20ste eeuw

Het Steen, begin 20ste eeuw. Set van drie foto's uit het archief van de Koninklijke Vereniging voor Natuur- en Stedeschoon

Het Steen vanaf het Noorderterras, met uitzicht op de Vleeshuisstraat, begin 20ste eeuw

André Fivez, verbouwing van Het Steen tot Nationaal Scheepvaartmuseum. Doorsnede en liggingsplan, einde 1952

André Fivez, verbouwing van Het Steen tot Nationaal Scheepvaartmuseum. Geveltekeningen, december 1952

André Fivez, uitbreiding van Het Steen. Voorstel C, maart 1952

Het Steen in de jaren 1950

De kapel van Het Steen, z.j.

De scheepvaartzaal ven het Scheepvaartmuseum z.j.

In 2016 koos de jury van de Open Oproep voor de restauratie en herbestemming van Het Steen voor het ontwerp van noAarchitecten.

De bescheiden, functionele uitbreiding uit de jaren 1950 werd vervangen door een nieuwe vleugel. Dat volume neemt de vormentaal van de burcht over, maar op een meer abstracte en robuuste manier. Met deze ingreep toont Het Steen zich opnieuw als een ensemble en wordt de relatie met de omgeving versterkt.

noAarchitecten, visiebeeld Open Oproep, 2016

Ontwerp kleurgradaties in het metselwerk door kunstenaar Pieter Vermeersch

"We willen een geheel maken met een uitgesproken karakter, een duidelijke identiteit die de (historische) waarde van deze plek in Antwerpen duidelijk maakt. Het interesseert ons om met het nieuwe het oude te versterken. In de nieuwbouw zal een spanningsveld worden opgezocht."

‐ noAarchitecten, wedstrijddossier Open Oproep Het Steen, 2016

Het Steen 2021, noAarchitecten © Kim Zwarts

tentoonstelling

Het project Het Steen is opgenomen in de tentoonstelling Gevonden architectuur. De tentoonstelling zet de nieuwe verhouding tussen hedendaags ontwerp en erfgoed op scherp. Ze onderzoekt aan de hand van experimentele, grensverleggende (inter)nationale voorbeelden de verschillende posities die hedendaagse ontwerpers innemen ten opzichte van de bestaande gebouwen en omgeving.

Tentoonstelling Gevonden architectuur nog tot 17.03.2024 in DE SINGEL, Antwerpen.

plan je bezoek

Het Steen, noArchitecten 2021 foto © Michiel De Cleene

video

Voor de tentoonstelling Gevonden architectuur sprak het Vlaams Architectuurinstituut met Philippe Viérin van NoAarchitecten over Open Oproep en het project Het Steen.

bekijk de video

Het Steen

Leeszaal

VAi Archiefhub

VAi Bibliotheek

Zoeken

Het Steen

Leeszaal

VAi Archiefhub

VAi Bibliotheek