Tien tekeningen en foto’s schetsen een beeld van bijna 100 jaar zorgarchitectuur, van het ‘moderne’ ziekenhuis op het einde van 19de eeuw tot de suburbane zorgcomplexen van de jaren 1960 en 1970. Medische ontdekkingen en nieuwe ideeën over gezondheid en hygiëne hadden een belangrijke impact op deze architectuur. Ook architectonische ideologieën en theorieën droegen hun steentje bij.
In de 19e eeuw was het paviljoensysteem bijzonder populair. Patiënten werden van elkaar geïsoleerd via afzonderlijke volumes, verspreid over een groot terrein. Dit model moest in begin 20e eeuw wijken voor meer efficiënte bouwvormen. In de jaren 1920 en 1930 nam de zoektocht naar een rationele planindeling de overhand. De gezondheid en het comfort van de patiënt stond steeds meer centraal in het bouwprogramma. De modernistische principes ‘licht’, ‘lucht’ en ‘contact met de natuur’ maakten opgang en vonden in de zorgarchitectuur hun meest heldere expressie. De hoogbouw deed zijn intrede als nieuwe typologie. De groei van de gezondheidszorg zorgde in het naoorlogse België voor een belangrijke toename van ziekenhuizen, sanatoria en andere verzorgingscentra. De nadruk lag op moderne vormgeving, functionaliteit en techniek. Er ontstonden in zorgarchitectuur gespecialiseerde architectenbureaus. De architect kreeg meer facetten van het ontwerp in handen en verwierf daardoor de mogelijkheid om een herkenbaar en sterk gebouw te realiseren.
François Baeckelmans, Stuivenbergziekenhuis in Antwerpen, circa 1873
Eduard Van Steenbergen, sanatorium De Mick in Brasschaat, circa 1932
Eduard Van Steenbergen, sanatorium De Mick in Brasschaat, circa 1932
Léon Stynen en Gustave Wauters, rustoord Hof ten Bos in Brasschaat, circa 1937
Karel Van Riel en Jan De Braey, Sint-Elisabethziekenhuis in Turnhout, circa 1947
Joseph-Louis Stynen, complex met bejaardenwoningen in Antwerpen, 1950-1953
Karel Van Riel en Renaat Braem, Middelheimziekenhuis in Antwerpen, circa 1957
Karel Van Riel, ziekenhuis Saint-Georges in Mons, circa 1958
Karel van Riel, ziekenhuis Virga Jesse in Hasselt, circa 1961
Joseph-Louis Stynen, Provinciaal Instituut voor Hygiëne in Antwerpen, circa 1963"De architect zal de verantwoordelijkheid dragen voor de ruimtelijke conceptie, voor de hoofdstructuur, voor de vele van de verdere geledingen tot in de kleinste details en bovendien voor de sfeer, die het huis ademt door ruimtelijke verhoudingen, door vorm en door kleur."‐ J.P. Kloos over de taken van de architect bij het bouwen van een zorginstelling (Bouwkundig Weekblad, 1958)
Wil je graag ter plaatse een archief inkijken?
Dit kan in ons Archiefhuis:
Parochiaanstraat 7
2000 Antwerpen
maandag t/m vrijdag: 09:00u-17:00u
Enkel op afspraak via architectuurarchief@vai.be
32 (0)3 202 04 83
weekend en feestdagen: gesloten
zomersluit 2024: 15 juli t/m 26 juli
Het archief kan ook in groep bezocht worden. De aanvraag hiervoor gebeurt ten minste 3 weken op voorhand via architectuurarchief@vai.be.
Ben je opzoek naar een bepaald archief of dat ene archiefstuk uit de collectie? Duik dan in onze online inventaris.
Er is meer dan enkel de collectie van het VAi. Wij registreren al deze informatie voor jou in de Databank Architectuurarchieven.