Bouwmaterialendorp aan het Vergotedok
In veel Europese steden is de herontwikkeling van oude havenbuurten reeds enkele decennia aan de gang. Jaren van investering en transitie maakten deze docklands meestal tot monofunctionele woonbuurten voor een kapitaalkrachtige middenklasse die kan genieten van wonen met zicht op het water. De pakhuizen van weleer herinneren alleen nog op een nostalgische manier aan de bedrijvigheid die er ooit heerste. De lofts, horecazaken en designwinkels die er nu in huizen, hebben niets van doen met hun oude havenfunctie. In Brussel verloopt de revitalisering van de Kanaalzone en de haven minder rechtlijnig dan in andere Europese steden, maar dat zou wel eens in het voordeel van de stad kunnen uitdraaien.
Brussel trekt lessen uit de binnen- en buitenlandse voorbeelden en vermijdt dat de havenactiviteiten helemaal uit de stad geduwd worden. Het havengebied heeft door haar centrale ligging immers te veel ander potentieel. Zo kan de zone bijvoorbeeld een cruciale rol spelen in het verhaal van de productieve stad en in een duurzame ontwikkeling van het stedelijke ecosysteem. Doordat het kanaal en het Vergotedok de scheepvaart tot diep in het centrum van de stad brengen, kunnen ze de binnenscheepvaart activeren en bijdragen aan de grote logistieke omslag die zwaar vrachtverkeer uit de binnenstad moet weren.
Het is in dit kader dat de Haven van Brussel, met de ondersteuning van de bouwmeester van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, aan TETRA architecten de opdracht geeft om het bouwmaterialendorp te bouwen aan de kaai van het Vergotedok. Het achterliggende idee is om voor bouwmaterialen en hun recyclage een slimme ‘hub’ te creëren. TETRA realiseert een gebouw dat even duurzaam als flexibel is. Het bouwmaterialendorp is ontworpen op een grid die de site opdeelt in 31 traveeën van elk 20 meter lang, niet toevallig exact de afstand tussen twee bolders op de kade. Geïnspireerd op de typologie van de loods met sheddak, springt vooral de dynamiek van het dak in het oog. Door de diagonale verbinding van de hoekpunten ontstaat een verrassende, geplooide structuur die het industriële gebouw een iconische waarde geeft. De lichtheid die zowel het materiaal als de vorm uitstraalt, is even poëtisch als functioneel. Het bouwmaterialendorp krijgt letterlijk een kroon die de plek in het donker doet oplichten.
Het gebouw is opgedeeld in vijf verschillende zones. Toekomstige gebruikers kunnen die zelf aanpassen aan nieuwe noden zonder daarbij te raken aan de samenhang van het geheel. De zones zijn stuk voor stuk in te vullen binnen de basisstructuur die de architecten voorzien. De eerste zone is een gebouw met interieur, de tweede een plein, de derde een verwarmbare loods, de vierde een luifel en de laatste zone is een niet-verwarmbare loods. De open zones zijn precies gepositioneerd waar de dwarsstraten op de Havenlaan aantikken. Op die manier zijn het Vergotedok en zijn kades zichtbaar van ver in die dwarsstraten. Het bouwmaterialendorp wordt zo een tableau vivant van ijzer dat gerecycleerd wordt, binnenschepen die voorbijvaren en kleiner vrachtvervoer dat af en aan rijdt. De symboliek van het zichtbaar maken van deze bedrijvigheid mag niet worden onderschat. Ze toont het ware gelaat van de stad als een complex ecosysteem waarbinnen de haven een belangrijke rol speelt.
-Sofie De Caigny
Dit project is gepubliceerd in het Architectuurboek Vlaanderen N°14. Wanneer attitudes vorm krijgen
