Pascale Marthine Tayou is een reiziger en een verzamelaar. De beeldende kunstenaar is afkomstig uit Kameroen. Hij woont en werkt in Gent, een stad waar hij toevallig is neergestreken en waar hij ondertussen al tien jaar woont. Als gereputeerd kunstenaar maakt Tayou internationaal furore met gelaagde installaties, opgebouwd uit alledaagse, bijeengevonden materialen, die door bewerkingen en in een nieuw narratief verband een andere betekenis krijgen. Migratie en gastvrijheid, gendergelijkheid, de ambivalente zoektocht naar identiteit en oorsprong, het koloniale trauma en postkoloniale verwerkingsprocessen, de transcriptie van kennis en oude wijsheden zijn sturende thema’s in zijn artistieke oeuvre.

In 2017 kocht de kunstenaar een conglomeraat van pakhuizen in een binnengebied van de negentiende- eeuwse Dampoortwijk. In 2018 vroeg hij het Brusselse BC architects & studies om dit complex in te richten als werkplaats en tentoonstellingsruimte. De bestaande structuren werden minimaal gerenoveerd, het dak werd hersteld en er werd een nieuwe werkvloer aangelegd. Waar mogelijk werden binnenmuren weggehaald. De ingreep van BC beperkte zich tot de constructie van een nieuw langgerekt volume, dat als enige ruimte voldoende geïsoleerd is en verwarmd wordt. Het balkvormige volume verdeelt en reorganiseert de vrijgemaakte binnenruimte: een groter atelier aan de voorzijde en een patchwork van expositieruimtes dieper in het gebouw. Kunstwerken in voorbereiding of in transit zijn op verschillende plekken in het gebouw opgesteld. De alomtegenwoordigheid van opgeborgen materialen, monumentale schilderijen, sculpturen en totaalinstallaties evoceert het enigmatische universum van de kunstenaar.

De balkvorm bevat alle basisvoorzieningen: een bureau, een werkplaats, opslagruimte voor precaire documenten en grondstoffen, maar ook slaapnissen, een keuken en sanitair, zodat bezoekers in het atelier kunnen verblijven. De balkvorm is opgebouwd uit twee lange modulaire stellages die dienstdoen als draagstructuur. De opgedikte wanden hebben een tweeledige opbouw: een stalen rek aan de buitenzijde, waarin materialen kunnen worden opgeborgen, en een bijna identiek rek aan de binnenzijde, waarin vaste interieurelementen zijn verwerkt, zoals een keuken, sofa of werkbank. Een vocht- en temperatuurregulerende schil van gestampte kalkhennep omsluit de binnenruimte. De delicate aardekleur, de tactiliteit en gelaagde textuur van dit bijzondere bouwmateriaal geven het nieuwe volume karakter.

De architecturale ingreep is helder. De bijzondere werkmethode van BC, waarbij de architecten zelf bouwmaterialen produceren en verwerken, stelde evenwel bijzondere uitdagingen aan het realisatieproces. De verwerking van het bouwmateriaal was zeer arbeidsintensief. Om de kosten te drukken nam BC het bouwproces zelf in handen. Dit bouwexperiment kreeg vorm vanuit een dialoog tussen de opdrachtgever, de architecten en bouwprofessionelen, maar ook de verschillende onderwijsinstellingen waar leden van BC werkzaam zijn. De balkvorm werd gerealiseerd met hulp van studenten en vrijwilligers tijdens een vijfweeks zomerkamp. Het loodsencomplex fungeerde hierbij als tijdelijke verblijfplaats.

Tijdens ons bezoek worden we door Pascale Marthine Tayou onthaald. Een blauwe neonreclame heet ons welkom. De inrijpoort staat open. Tayou vertelt zijn verhaal, waarna we vrij van de ene naar de andere ruimte in het atelier kunnen lopen. Het gastvrije gebouw nodigt uit om de wereld van de kunstenaar te ontdekken.

- Maarten Van Den Driessche

Dit project is gepubliceerd in het Architectuurboek Vlaanderen N°14. Wanneer attitudes vorm krijgen