Ter Pitte
Het project Ter Pitte is onderdeel van een ingrijpende bouwblokrenovatie. Ontpitting door de sloop van de leegstaande liftenwerkplaats Tierry maakte ruimte vrij voor herverkaveling en typologische vernieuwing. De inzet was niet gering: op een perceel amper breed
genoeg voor drie rijhuizen, zes ruime stadswoningen bouwen en die elk een ‘straatgevoel’ meegeven. Op de begane grond heeft men rechtstreeks toegang tot drie woningen met totaal verschillende planopbouw. Een ‘pijpwoning’ strekt zich smal en diep uit tot achter in de tuinen. Opmerkelijk is de polyvalente garage-bureau-werkplaats aan de straatkant. Dieper in het perceel ontsluit een lange gang met bovenlicht twee slaapkamers die grenzen aan twee kleine patio’s. Met hun open hemel en diepbruine ruwe baksteen zijn dit kamers van licht en aarde, midden in het huis. De gang mondt uit in de dagzone die zich, omringd door alle tuinen, aandient als een paviljoen in het groen. De tweede woning, de kleinste maar met de grootste kavelbreedte, is eveneens volledig op de benedenverdieping gelegen. Eén travee bevat van straat tot tuin alle dagruimtes. Een middenkern met keuken en wasplaats zorgt voor een zekere afscheiding tussen een polyvalente ruimte aan de straatkant en de meer intieme leefruimte aan de tuinzijde. De derde woning is opgevat als maisonnette. Op de begane grond vinden we de dagruimtes en een ommuurde tuin. Een dwarse open trap in de leefruimte tempert de inkijk van de straat. Dat de drie woningen elk op hun manier de straat aanhalen, is interessant maar riskant. De woonpraktijk zal uitwijzen of de zachtheid van het wonen het zal winnen van de hardheid van de stad.
De drie woningen op de verdieping worden vanaf het straatniveau ontsloten door een semiprivate overgangsruimte met trappen en overlopen in open lucht. Deze gemeenschappelijke ontsluiting vormt een informele, aantrekkelijke en veilige ontmoetingsruimte die via de trap of de galerij direct contact toelaat met de straat. De woningen zijn alle drie van het maisonnettetype met dagruimtes op het ontsluitingsniveau en drie slaapkamers op de verdieping. Alle bovenwoningen beschikken over minstens één buitenterras met royale afmetingen en gegarandeerde privacy. De middelste en hoogst gelegen woning steelt de show. Een bruin-groen, met dakpannen bekleed volume splijt de witte bovenbouw en torent er bovenuit. Wonen in een boom, midden in de stad. De simpele metafoor werd met een aanstekelijk mengsel van naïviteit en professionele kunde — handelsmerk van Import.Export Architecture — uitgewerkt in het ontwerp. Een foto van een imposante boomkruin werd ‘gepixeld’ tot op de schaal van een dakpan. In goed- en afgekeurde loten van dakpannen met verwante groentinten gingen de ontwerpers op zoek naar de juiste pan voor elke pixel. Hier en daar bracht men pannen met broedkapjes voor gierzwaluwen aan, enkele ervan omgevormd tot lamphouder. In het donker krijgt de woonboom iets feeërieks. Een knipoog naar de late passant. De naïeve poëtica van Import.Export Architecture geeft wat aan gebouw en straat. Ter Pitte loopt men niet zomaar voorbij.
Het project maakt schoon schip met de valse tegenstelling tussen architectuurkwaliteit en verkoopbaarheid die de huidige vastgoedproductie niet kan of wil loslaten. De complexe schakeling en stapeling van woningen in Ter Pitte is allesbehalve gewoon, maar resulteert in een wonderlijke overgang tussen publieke en private ruimtes. Er ontstaat interactie met de straat en sociale controle terwijl de bewoners er een boeiende en toch geruststellende ontmoetingruimte bij krijgen. Tegelijk blijft het wonen zeer vertrouwd en zijn de woningen, in het bijzonder de maisonnettes, blijkbaar zeer marktcomform. Vastgoed met zwier en durf, gegeerd en betaalbaar! Een geschikte strategie om tegen te gaan dat jonge, wat meer koopkrachtige gezinnen, op zoek naar goed wonen de stad verlaten. Wel zal men in het vervolg met de (te?) strenge nieuwe verordening over toegankelijkheid rekening moeten houden.
- André Loeckx, Marc Martens
