Wooncollectief
In Borgerhout, net voordat de Turnhoutsebaan de Singel bereikt, valt het negentiende-eeuwse stadsweefsel van huizenblokken en straten wat uit elkaar. Op de plekken waar ooit de eindgevels van twee bouwblokken de baan aan beide zijden keurig omsloten, liggen nu een onbestemd grasveld, parkings en een hondenweide. Het pas opgeleverde wooncollectief van de hand van Architecten Broeckx-Schiepers vormt een eerste stap om de in de jaren 1970 gehavende bouwblokken te herstellen. Dit past in de aanpak van het Autonoom gemeentebedrijf voor vastgoed en stadsprojecten van de stad Antwerpen (AG Vespa) om verwaarloosde plekken in de stad aan te pakken en zo vernieuwing te stimuleren in de omliggende wijk.
Vier rijwoningen in de Gijselsstraat en zes appartementen in de Gravinstraat vullen de straatwanden met smalle arbeiderswoningen opnieuw aan. Daartussenin ligt het collectieve programma van dit project: een tuin met bijhorend toilet en tuinberging en een luifel boven een royale fietsenstalling, die ook beschutting kan bieden aan buitenactiviteiten van de bewoners. De gelijkvloerse terrassen van de rijwoningen, de toegang naar de inpandige maar open trappenhal naar de appartementen en de twee uitgangen van de ondergrondse garage lijken aan de rand van de tuin spontane ontmoetingen te stimuleren. Doordat de hondenweide en de parking aan de Turnhoutsebaan voorlopig behouden blijven, laat het project daar blinde, voorlopig afgewerkte zijgevels zien, in afwachting dat het blok wordt afgebouwd.
De flexibele plattegronden van de woningen, die casco verkocht worden, zijn een interessant architecturaal antwoord op de vraag hoe woonprojecten de erg uiteenlopende woonpraktijken van onze superdiverse samenleving kunnen huisvesten. In de rijwoningen gaat het over zeven of acht gelijke ruime kamers, per twee of drie geschakeld en verbonden met een open trap tegen de gemene muren. Twee rijwoningen stapelen zo vier bouwlagen van twee in elkaar lopende kamers. De twee overige rijwoningen bestaan uit één bouwlaag van drie kamers en twee van telkens twee kamers. De kamers kunnen met lichte wanden een permanente of flexibele invulling krijgen. De voorbeeldwoning heeft op het gelijkvloers een inkom, toilet en keuken, en op de verdieping twee smalle kinderkamers. De aansluitende achterste kamer biedt dan extra ruimte voor een studeer- of speelkamer en is tegelijk circulatieruimte naar de trap.
De appartementen zijn gelijkaardig opgebouwd. Voor- en achterkant zijn gescheiden door een tussenstrook, met daarin een badkamer. In het voorbeeldappartement bevindt zich daar een keuken en een nachthal. In de stroken aan de gevels staan kolommen die kamers suggereren. De vier lichte kamers, elk met twee ramen, zijn even ruim zodat hun bestemmingen inwisselbaar en hun oppervlaktes opdeelbaar zijn. Bovendien kom je achteraan boven met de trap, en vooraan met de lift: binnenkomen van de straat- of de tuinkant is gelijkwaardig. In het voorbeeldappartement zitten schuifdeuren in glas en draaideuren die wegzwenken of -schuiven in de dikte van de muren en zo lange doorzichten toelaten tussen de voorste en achterste kamers. De verschillende gevelhoogtes, het ritme, het lijstwerk, de kroonlijsten en deuraccenten – allemaal verwant aan de straatwanden van de Antwerpse negentiende-eeuwse gordel, met hun in hoogte variërende smalle burgers- en arbeiderswoningen – zorgen voor een vertrouwd straatbeeld.
- Marleen Goethals
Dit project is gepubliceerd in het Architectuurboek Vlaanderen N°15. Allianties met de realiteit
