Zorgvilla Kameleon
De zorgcampus Monnikenheide in Zoersel kent een rijke traditie in de wisselwerking tussen zorg en hedendaagse architectuur. In een verkaveld deel van het voormalige kasteeldomein waarop ook de zorgcampus is gevestigd, bouwde FELT architecture & design Zorgvilla Kameleon, een huis voor negen personen met een verstandelijke beperking. Het project is opgevat als een co-housing waar de bewoners grotendeels zelfstandig samenleven, overdag ondersteund door zorgverleners. Zowel in zijn werking (o.m. nachtbewaking op afstand) als in de opzet van het project steunt het huis op de expertise en infrastructuur van Monnikenheide. Wat dit project niettemin opmerkelijk maakt, is dat een particulier initiatief – van de familie van een van de bewoners – eraan ten grondslag ligt. Vanuit die optiek, alsook vanuit zijn ligging, is het in eerste instantie een huis als vele andere in een woonwijk. Een misschien ietwat groot aandoend en zeshoekig huis, dat met zijn groen geschakeerde tegels en pleisterwerk versmelt met de bosrijke omgeving van het voormalige kasteelbos.
Aan de binnenkant is het grondplan zo ingedeeld dat elke studio vanuit twee hoeken op de groene omgeving uitkijkt en ook de compacte individuele badkamers over een raam beschikken. De gelijkvloerse leefruimte past net als de entree in de maatvoering van de studio’s erboven, om zich eveneens vol op de tuin te richten. Een niet te missen wenteltrap in het midden van het gebouw verbindt de twee bouwlagen – misschien nog wel meer als sculptuur of als medium voor licht en geluid in de gedeelde kern van het gebouw dan in de functionele zin. Enigszins verscholen tussen de centrale traphal en de leefruimtes bevinden zich nog een ruime gedeelde badkamer, een wasruimte en berging, een lift en een minder ceremoniële trap naar de kelder. Met zijn grote oppervlakte en robuuste materialisatie lijkt die laatste haast te smeken om een stiekem feestje, een stevig tafeltennistoernooi of een bank om in te hangen – als informele tegenhanger van de leefruimte.
De traphal neemt binnen het woonzorgmodel van de Kameleon letterlijk en figuurlijk een centrale positie in. De gedeelde en de individuele vertrekken zijn nooit direct aan elkaar geschakeld, maar vereisen telkens een passage door de traphal, die zo ook uitnodigt tot informele ontmoetingen en dus het ruimtelijk overwicht van de nachtdelen op de dagdelen tempert. Hoewel een ruime traphal zeker geen exotisch fenomeen is in een villawijk, kan men hier zelfs een typologische verwantschap met zorginfrastructuur in lezen (dezelfde hal had ook zes leefgroepen kunnen verbinden, in een stervormig grondplan met drie vleugels). De traphal vormt zo – naar analogie met de buitenruimtes in beide besproken pilootprojecten – het ‘stille hart’ van het woonzorgmodel.
- Petrus Kemme
Dit project is gepubliceerd in het Architectuurboek Vlaanderen N°15. Allianties met de realiteit
