Op vrijdag 3 oktober 2025 werden in Brussel de laureaten van de Prijs Wivina Demeester 2025 voor excellent opdrachtgeverschap bekendgemaakt. Van de tien genomineerden werden de stad Roeselare, sogent, AG Vespa en vzw Arcade als laureaten geselecteerd. Alle vier tonen ze met hun projecten hoe ze als publieke opdrachtgever op een verantwoordelijke en vooruitstrevende manier een antwoord bieden op de noden van vandaag en inzetten op de doelstellingen van morgen.
De Prijs Wivina Demeester voor excellent opdrachtgeverschap erkent publieke en semipublieke opdrachtgevers die door hun aanpak en zin voor vernieuwing tonen dat ze kwaliteit en duurzaamheid vooropstellen. De prijs werd voor de zevende keer uitgereikt.
Opdrachtgevers konden zich tot eind maart 2025 met hun project kandidaat stellen voor deze editie. Dit kon met verschillende types projecten: architectuuropdrachten, masterplannen, publieke ruimte en kunst in opdracht.
De jury, bestaande uit Marjolijn Claeys (stedenbouwkundige), Katrien Embrechts (adjunct stadsbouwmeester Antwerpen), Heidi Ballet (curator) en Tijl Vanmeirhaeghe (Havana architectuur), beoordeelde alle dossiers aan de hand van de opdrachtformulering, de procesgerichtheid en -bereidheid en de kwaliteitsbewaking van het resultaat.
Uit de 24 inzendingen heeft de jury een shortlist opgemaakt en een reeks projecten bezocht.
De jury nomineerde tien opdrachtgevers die met de realisatie van hun projecten getuigen van goed opdrachtgeverschap. Daarna duidde de jury vier laureaten aan: de stad Roeselare voor het Moermanpark, sogent voor het project Hartetroef, AG Vespa voor de Fierensblokken in Antwerpen en vzw Arcade voor het kunstwerk Mandorla. De genomineerden krijgen een studiereis aangeboden in het najaar van 2026. De laureaten ontvingen een kunstobject, gerealiseerd door Clara Spilliaert.
Bij deze editie prees de jury opdrachtgevers die inzetten op onder andere hergebruik en herbestemming, het ontwikkelen van ontmoetingsplaatsen, het aangrijpen van opportuniteiten en het maken van moedige keuzes die voor een maatschappelijke meerwaarde zorgen.
PUBLIEKE RUIMTE
De jury nomineerde drie opdrachtgevers die een voorbeeldig traject liepen in de realisatie van nieuwe publieke ruimte: AG Vespa voor het Zuidpark in Antwerpen, de stad Roeselare voor het Moermanpark en de stad Kortrijk voor de ingrepen in het winkelwandelgebied in het centrum van de stad. De titel van laureaat gaf de jury aan de stad Roeselare.
ARCHITECTUUR
Uit de ingediende architectuurprojecten nomineerde de jury vijf opdrachtgevers: de stad Herentals en de Politiezone Neteland voor het verzamelgebouw waarin de kunstencampus, het stadsarchief en het hoofdcommissariaat politiezone Neteland in samengebracht werd; de stad Leuven voor de Paul Van Ostaijensite; AG Vespa voor de Fierensblokken in Antwerpen; de gemeente Brecht voor hun Nieuw Administratief Centrum en sogent voor het project Hartetroef. De jury besloot twee opdrachtgevers als laureaat te bekronen: sogent en AG Vespa.
KUNST IN OPDRACHT
De jury nomineerde twee opdrachtgevers met een voorbeeldig traject in de realisatie van een kunstopdracht: het STUK, Huis voor Dans, Beeld en Geluid voor het werk Double en vzw Arcade voor Mandorla. De prijs gaat naar vzw Arcade voor de kunstintegratie in hun nieuwbouwproject in Gistel.
MASTERPLAN
Er werden geen masterplannen genomineerd.
Opdrachtgever: Stad Roeselare
Ontwerpers: Omgeving cvba met in onderaanneming VK Engineering nv
De stad Roeselare transformeerde een parking van circa 1 hectare en meer dan 300 plaatsen tot een levendig stadspark dat inzet op ontmoeting, verkoeling en ecologie. Door ontharding ontstond hier een grote koeltezone, een groenblauwe long in het verlengde van de waterpartijen Ronde Kom en Klein Bassin, op een steenworp van het kernwinkelgebied. De ligging tussen het levendige De Coninckplein en het rustgevende water maakt van het nieuwe park een oase waar je kan ontsnappen aan de drukte. Op deze manier kon de stad de nood aan klimaatbestendige groene publieke ruimte in het sterk verharde en dichtbebouwde centrum van de stad lenigen.
De jury prijst de moedige beslissing van het stadsbestuur om de voormalige parking volledig te schrappen zonder compensatie van parkeerplaatsen of ontwikkeling door de private markt. Het bestuur trok voluit de kaart van publieke open ruimte en ontharding. De stad besloot in 2020 tot aankoop van de gronden en deed een beroep op de subsidies van het Vlaams Stedenbeleid rond het thema van de hittebestendige stad. Het gerealiseerde park fungeert als koelteplek en verbetert de luchtkwaliteit, zet in op waterbeheer en verhoogt de biodiversiteit. De Universiteit Gent werd ingeschakeld om de effecten van hittemaatregelen te monitoren.
De jury waardeert dat het park van gevel tot gevel werd ontworpen. Ook de zijstraten werden vergroend en ingericht als woonerven met eenrichtingsverkeer. De buurtbewoners werden betrokken door hen geveltuintjes aan te bieden. Via fytoremediërende beplanting wordt de vervuilde bodem op natuurlijke wijze gezuiverd. Voor de creatie van het reliëf werd vertrokken vanuit de ondergrond en werd met beperkt bodemverzet een aantrekkelijk landschap gecreëerd. Het park zal werken als een spons die water opneemt bij hevige regenval en langere droogteperiodes kan overbruggen. Door ruimte te voorzien voor waterinfiltratie en -buffering verhoogt de veerkracht van het watersysteem. Het hemelwater van de aanpalende huizen wordt afgeleid naar de wadi’s in het park.
Het project werd geïnitieerd vanuit de afdeling stadsontwikkeling maar werd snel gedragen door alle diensten. Er werd handig gebruikgemaakt van de coronacrisis als momentum om voor een klimaatpark te kiezen en door de inzet van het stadsbestuur kon het park relatief snel gerealiseerd worden. Het ontwerpteam werd op een correcte manier aangesteld aan de hand van een tweestapsprocedure. Via een selectieleidraad werden vier geschikte kandidaten uitgenodigd een offerte in te dienen. In de beoordelingscommissie zetelden externe experten die ook verder betrokken werden tijdens de uitwerking van het ontwerp.
De jury hoopt dat de positieve evaluatie van dit project de stad zal motiveren om verder in te zetten op vergroening en gemeentebesturen in het algemeen om gemeentelijke gronden gericht te ontwikkelen met zin voor het algemeen belang.
Opdrachtgever: sogent
Ontwerpers: De Smet Vermeulen architecten met in onderaanneming B-Juxta (restauratie-expert), Tractebel Engineering (technieken, stabiliteit en EPB) en prof. Stijn Oosterlynck (participatie)
Aan de herontwikkeling van de Heilig Hartsite, een neogotische kerk met bijbehorende pastoriewoning en -tuin in Sint-Amandsberg, ging een breed participatief traject vooraf met de buurtbewoners en -organisaties dat kaderde binnen het stadsvernieuwingsprogramma En Route. Daaruit kwamen duidelijke noden naar boven: men miste een ontmoetingsplek in het hart van de Dampoortwijk, met groen en speelruimte voor kinderen. Sogent kreeg de opdracht van de stad Gent om de site te herbestemmen en schreef een ontwerpopdracht uit voor de reconversie van de Heilig Hartkerk, de renovatie van de oude pastorie en de heraanleg van het openbaar domein.
De jury prijst het geïntegreerde proces dat sogent heeft gevoerd. Sogent koos ervoor om eerst een masterplan te laten opmaken voor de volledige site, gevolgd door deelopdrachten voor architectuur en omgevingsaanleg. Zo wordt de site als één samenhangend geheel ontworpen en kan volop ingezet worden op het versterken van de sociale cohesie. Hierbij werd verder dan de eigen perceelsgrenzen gekeken en kwamen ook de terreinen van vzw Parochiale Werken achter de kerk in het vizier. Dit resulteerde in de samenwerking met Thuispunt Gent, dat daar sociale woningen zal realiseren en zo voor extra mogelijkheden zorgt in de uitwerking van het masterplan.
Het project Hartetroef zorgt voor een nieuwe dynamiek in de dichtbebouwde en weinig groene Dampoortwijk door ruimte te bieden voor activiteiten en verbinding. In de kerk zitten een sociaal buurtrestaurant, een buurtkeuken, ruimtes voor Chiro Heilig Hart en een ruime zaal voor grote bijeenkomsten. De pastorie, uitgebaat door vzw Pastory, biedt kleinere ontmoetingsruimtes voor vergaderingen en workshops, een buurtbar en een middelgrote zolderruimte. Zo werken beide gebouwen op een andere schaal en bieden ze onderdak aan een verschillend programma. Het Buurtnestje, de laagdrempelige ontmoetingsplek van de stad Gent, kreeg een plek in de achterbouw van de pastorie en helpt ook kwetsbare inwoners hun weg te vinden naar de andere initiatieven op de site.
De jury waardeert de slimme herbestemming van het kerkgebouw, waarbij met verschillende klimaatlagen gewerkt wordt. Het concept gaat uit van een houten box-in-boxvolume dat verwarmd wordt met een lucht-water warmtepomp. Materialen en kenmerkende elementen werden maximaal hergebruikt en bij de heraanleg van de omgeving zal aandacht gaan naar ontharding, vergroening en innovatief waterbeheer. Tel daar nog bij dat moeilijk te herbestemmen erfgoed, met name een kerk, een nieuwe hedendaagse plaats van gemeenschap wordt: een open en inclusief huis. In die zin kan dit project voor tal van steden en gemeenten die met dezelfde problematiek kampen als voorbeeld en inspiratie dienen, zowel op vlak van programmatie als wat de architecturale vertaling ervan betreft. Door de zijgevels van de kerk te openen wordt het gebouw met een even evident als stoutmoedig gebaar verbonden met de buurt en tot onderdeel gemaakt van het toekomstige nieuwe centrumplein.
De ontwerpers werden aangesteld via een tweestapsprocedure, waarbij op kwaliteit en niet op ereloon werd geselecteerd. Sogent coördineerde het proces zorgvuldig in goede samenwerking met de verschillende partners binnen de stad en betrok de toekomstige gebruikers van de site.
De jury waardeert de gedrevenheid van sogent om dit project te voltooien, ondanks de vele financiële uitdagingen in de loop van het proces. Besparingen bij de stad Gent dwongen tot fasering; covid en oorlog lieten de bouwkosten erg oplopen. Sogent bleef echter doorlopend zoeken naar oplossingen en opportuniteiten. De fasering van de omgevingsaanleg en de lange doorlooptijd van het project heeft de opdrachtgever slim benut om het masterplan en het programma van eisen te herzien en aan te passen aan nieuwe inzichten en mogelijkheden. De lange doorlooptijd van het proces wordt aangegrepen als een kans om een breder draagvlak te creëren. De jury hoopt dat de stad Gent deze erkenning ziet als een stimulans om ook de tweede fase, die van de omgevingsaanleg, snel te laten volgen.
Opdrachtgever: AG Vespa
Ontwerpers: Happel Cornelisse Verhoeven architecten en Molenaar & Co architecten
De Fierensblokken zijn modernistische (oorspronkelijk sociale) woonblokken gelegen aan de Antwerpse Nationalestraat en ontworpen door Gustave Fierens. Het complex bestond uit 195 kleine, verouderde appartementen. In opdracht van AG Vespa werden ze met veel respect voor het verleden verbouwd tot 122 afgewerkte betaalbare huurwoningen met collectieve voorzieningen zoals een binnenplein met bomen, groene dakterrassen, een ondergrondse fietsenstalling, gastenverblijven, polyvalente ruimtes en een wasruimte.
Met deze woningen mikt de stad op jonge gezinnen, jonge starters en doorstromers van de sociale huurmarkt. De benedenverdieping kreeg een levendige commerciële invulling met horeca en detailhandel zoals een meubelwinkel, een bakker, een koffiebar, een ijssalon en een restaurant. In samenwerking met de stad en het district Antwerpen wordt ook de straat tussen de blokken nog heraangelegd, met meer groen en minder verkeer.
De Fierensblokken waren oorspronkelijk eigendom van de sociale woonmaatschappij Woonhaven, die de afbraak van de gebouwen plande omdat een renovatie voor haar te complex en financieel onhaalbaar bleek. De jury prijst de beslissing van AG Vespa om het art-deco-erfgoed te redden door het te renoveren en tegelijk tegemoet te komen aan de vraag naar betaalbare kwalitatieve huurwoningen. Er werden appartementen van diverse groottes gerealiseerd, met onder andere ook samenhuis-appartementen, waardoor zowel alleenstaanden als (grote) gezinnen en vriendengroepen er terecht kunnen.
De jury is onder de indruk van de moedige beslissing om betaalbaar wonen op die plek in de stad mogelijk te maken, en dit in de vorm van huurwoningen die in handen van de stad blijven. Dat maakt de terugverdientijd van de investering langer, maar zorgt ervoor dat de eigendom niet versnipperd wordt en er langdurig beleid kan gevoerd worden rond betaalbaarheid. Dat AG Vespa het beheer van zo’n grootschalig project op zich neemt, is bewonderenswaardig.
De gebouwen werden met respect voor de erfgoedwaarde aangepakt, de energieprestaties werden drastisch verbeterd en er ging bijzondere aandacht naar collectieve voorzieningen. Het hoekgebouw werd vervangen door een beeldbepalende nieuwbouw die heel mooi in het geheel opgaat. De commerciële plint zorgt samen met het in ere herstelde bouwblok voor een heropleving van de buurt.
De jury waardeert de aandacht die AG Vespa besteedde aan programmatorisch en bouwfysisch vooronderzoek, waar een belangrijk budget voor vrijgemaakt werd. Ook aan toekomstig onderhoud werd gedacht door samen met de bouw het meerjarige onderhoud aan te besteden.
De renovatie van de Fierensblokkens is een sterk project dat inzet op meerdere uitdagingen (grootschalige renovatie van erfgoed, betaalbare huurwoningen, klimaat en biodiversiteit, circulariteit,...) en tot een kwaliteitsvol resultaat kwam door de professionele procesbegeleiding van AG Vespa en zijn verschillende afdelingen.
De jury kijkt nog uit naar de toe-eigening van de daktuin en de polyvalente ruimtes door bewoners en de verdere vergroening van de binnenplaats.
Opdrachtgever: Arcade vzw
Kunstenaars: Robbert&Frank Frank&Robbert
Arcade vzw is een organisatie voor bijzondere jeugdzorg. Ze biedt kwalitatieve, vraaggerichte hulp en ondersteuning aan gezinnen, kinderen en jongeren in een kwetsbare leefsituatie. Aanleiding voor deze kunstopdracht is de bouw van een nieuw huis voor vier leefgroepen en de administratie in Gistel. Arcade koos niet voor een uitgewerkt artistiek voorstel, maar voor een kunstenaarspraktijk: een doordachte maar niet vanzelfsprekende keuze.
Het kunstenaarsduo Robbert&Frank Frank&Robbert kreeg en nam de tijd om de werking en de nieuwe site van Arcade en haar gebruikers grondig te leren kennen. De kunstenaars gingen in dialoog met de kinderen die er verblijven, met de bedoeling een plek te creëren waar zij intimiteit en verbinding kunnen vinden in hun nieuwe woonomgeving.
Dit resulteerde in een buiteninstallatie: met behulp van deels ingegraven, lage betonpanelen werd een open en toch beschutte ruimte omschreven in de vorm van twee verbonden cirkels. Aan de ene kant kwam een ronde tafel waarin een ‘beeldalfabet’ in reliëf is verwerkt en die tevens fungeert als zonnewijzer. De afgebeelde symbolen, geïnspireerd door antieke beschavingen van Azië tot Zuid-Amerika, werden met en door de kinderen gekozen. In de andere cirkel staat een vuurkorf. Op deze plek kunnen de kinderen met behulp van de reliëfs samen afdrukken vervaardigen in klei of deeg, amuletten of koekjes bakken of gewoon verzamelen rond een vuurtje.
Binnen in de gebouwen werden de symbolen van de tafel verwerkt in de vloertegels. De intieme setting en de tactiele kwaliteiten verlenen aan de buiteninstallatie een therapeutisch-educatieve dimensie, terwijl de vuurkorf zich ook leent voor huisrituelen. Het belang van het werk schuilt in de toe-eigening ervan door de inwonende kinderen: met hun interventie slagen de kunstenaars erin de kinderen actief bij de plek en de werking van het centrum te betrekken, waardoor Arcade voor hen meer een thuis kan worden. Het project is een goed voorbeeld van hoe kunst kan integreren in een gevoelige context en een versterking kan zijn van het pedagogisch project.
De jury looft het proces dat werd gevoerd voor de totstandkoming van dit kunstwerk. De opdrachtomschrijving werd sterk verwoord en er werd een artistiek bemiddelaar aangesteld – Pierre Muylle – om te komen tot een artistieke ingreep die gedragen wordt door zowel het personeel als de kinderen. De keuze voor een dergelijke procesmatige aanpak vergt van de opdrachtgever vertrouwen en moed.
Bij elke editie van de Prijs Wivina Demeester voor excellent opdrachtgeverschap worden de laureaten bedacht met een kunstwerk dat speciaal voor de gelegenheid werd gecreëerd. Ditmaal maakte Clara Spilliaert het werk Mei richter. De trofee is uitgevoerd in klei en verwijst naar tradities in de bouw.
Over elk van de vier winnende projecten werd een kort filmpje gerealiseerd. Deze zijn te bekijken op de website van het Team Vlaams Bouwmeester.
