Gevonden architectuur

Persbericht

NoAarchitecten, Het Steen, Antwerpen (beeld: Kim Zwarts)

Expo en boek ‘Gevonden architectuur’ pleiten voor bouwcultuur die focust op wat er al is

Wie vandaag in Vlaanderen bouwt, vertrekt van een beschreven blad

Wat zijn de maatschappelijke troeven van een bouwsector die zich toespitst op het transformeren van bestaande gebouwen? In Gevonden architectuur toont het Vlaams Architectuurinstituut aan de hand van experimentele nationale en internationale voorbeelden het enorme potentieel van een volgebouwde regio als Vlaanderen. Voor de lancering op 5 september geeft Pritzker Prize-winnaar Anne Lacaton (Lacaton & Vassal) een lezing in DE SINGEL.

Gevonden Architectuur. Experimenten in conservatie

Tentoonstelling | van 06.09.2023 tot 17.03.2024

Openingslezing door Anne Lacaton (Lacaton & Vassal) | op 05.09.2023 om 20:00u

Vlaams Architectuurinstituut in De Singel, Antwerpen

schrijf je in voor de openingslezing

Chapex in Charleroi door Ajdvivgw A AM architecten jan de vylder inge vinck AgwA © Filip Dujardin

Transformatie als eerste ontwerpkeuze

Architectuur in Vlaanderen en Brussel geeft blijk van een unieke positie in de omgang met de bestaande gebouwde omgeving. De tentoonstelling ‘Gevonden Architectuur’ bewijst dat. Zeven experimentele benaderingen van transformatie-architectuur en een reeks nationale en internationale referentieprojecten tonen dat het bestaande arsenaal aan gebouwen in Vlaanderen een arsenaal aan mogelijkheden biedt. Er wordt niet enkel gekeken naar het eindresultaat, maar vooral ook naar het ontwerpproces en de soms zeer uiteenlopende betrokkenen. Elk project wordt geïllustreerd aan de hand van vooronderzoeken, tekeningen, foto’s en maquettes zoals de curatoren ze aantroffen bij de ontwerpbureaus. Met de tentoonstelling wil het Vlaams Architectuurinstituut architecten, beleidsmakers, gebruikers, financiers en opdrachtgevers inspireren om nieuwe paden te bewandelen in de omgang met ons bestaand patrimonium.

"Architectuur is een tijdmachine"

‐ Jonathan Hill, professor architectuur en visuele theorie The Bartlett School of Archirtecture, Londen

Gebouwen als dragers van het collectieve geheugen

Recente discussies rond de uitbreiding van Het Steen in Antwerpen en Het Gravensteen in Gent doen inzien dat niet enkel professionelen een mening hebben over hoe we moeten omgaan met ons erfgoed en de gebouwde omgeving in het algemeen. De mondige burger roert zich. Het toont het belang van gebouwen als belangrijk onderdeel van het collectieve geheugen. Het boek en de tentoonstelling breken daarom een lans om op een collectieve manier, samen met de gebruikers, opdrachtgevers, ontwerpers en historici tot een gepaste transformatie te komen.

"De uitbreiding en herschikking van Het Steen door noAarchitecten illustreert dat de geschiedenis niet vaststaat of eindig is én het herstelt het gebouw als een ensemble van stemmen en melodieën uit verschillende periodes"

‐ Christoph Grafe, professor architectuurgeschiedenis en theorie Universiteit Wuppertal

Ningbo Historisch Museum door Amateur Architecture Studio, 2008, Ningbo, China © Iwan Baan

Korte keten bouwen en urban mining

In een dichtbebouwde regio als Vlaanderen waar open ruimte schaars is, is herstellen, inbreiden of opnieuw activeren niet enkel een culturele beslissing. Het heeft ook een impact op globale materialenstromen en op lokale werkgelegenheid. Hoe meer gebouwen er hersteld worden, hoe meer nood er is aan geschoolde arbeidskrachten en lokale (ambachtelijke) nijverheid. Urban mining is daar een goed voorbeeld van; materialen die tot voor kort als afval van bouwwerven werden afgedaan, worden opgewaardeerd tot grondstoffen voor bouwprojecten. Op die manier is het transformeren van bestaande gebouwen duurzamer dan een nieuwbouw volgens de laatste EPB-normen.

"Een steeds groter deel van de architectuurpraktijk richt zich op transformatie in plaats van nieuwbouw"

‐ Sofie De Caigny, Hülya Ertas en Bie Plevoets (curatoren ‘Gevonden architectuur’)

Malibran, Carton123 architecten, 2020 Elsene © Severin Malaud / Urban brussels

Boekentoren, Robbrecht en Daem architecten, 2021 Gent © Kristien Daem

Stadhuis Mortsel, Eagles of Architecture, 2024 Mortsel © Filip Dujardin

Het Predikheren, Korteknie Stuhlmacher Architecten, Callebaut Architecten, Bureau Bouwtechniek, 2019 Mechelen © Stijn Bollaert

Chapex, AjdvivgwA : AM architecten jan de vylder inge vinck – AgwA, 2024 Charleroi © Filip Dujardin

Openluchtdepot van de collectie Kunst in de Stad, Aslı Çiçek, 2021 Antwerpen © Tom Cornille

Rijksarchief Gent, Robbrecht en Daem architecten, 2014 Gent © Filip Dujardin

Het Steen, noAarchitecten, 2021 Antwerpen © Kim Zwarts

Referentieprojecten in België

Als ruggengraat voor de tentoonstelling en het boek presenteren de curatoren zeven architecturale posities: ensemble, leegte, herconfiguratie, binnenstebuiten, spoor, spiegel en nuance. Hedendaagse voorbeelden maken elke positie concreet. De projecten zijn stuk voor stuk experimentele onderzoeken naar de rol die een gebouw kan spelen in de uitdagingen van de toekomst, zoals klimaatverandering, migratie, globalisering, sociale inclusie en hoe je omgaat met kennis van het verleden in een digitale wereld die andere manieren van maken, delen en bewaren kent.

Het Steen, noAarchitecten, 2021 Antwerpen
Chapex, AjdvivgwA : AM architecten jan de vylder inge vinck – AgwA, 2024 Charleroi
Openluchtdepot van de collectie Kunst in de Stad, Aslı Çiçek, 2021 Antwerpen
Stadhuis Mortsel, Eagles of Architecture, 2024 Mortsel
Het Predikheren, Korteknie Stuhlmacher Architecten, Callebaut Architecten, Bureau Bouwtechniek, 2019 Mechelen
Boekentoren, Robbrecht en Daem architecten, 2021 Gent
Rijksarchief Gent, Robbrecht en Daem architecten, 2014 Gent
Malibran, Carton123 architecten, 2020 Elsene

Cristalleries Planell Civic Center by H Arquitectes 2006 Barcelona Spain image Adria Goula

Unparelldarquitectes Escenografia urgencia image José Hevia

Internationale referentieprojecten

De opwaardering van de Granby-wijk door Assemble, 2013, Liverpool, VK
Pleasant Place Doctors’ Surgery door Caruso St John, 1990, Hersham, VK
Algemeen Archief van Navarra door Rafael Moneo, 2003, Pamplona, Spanje
Musée Unterlinden van Herzog & De Meuron, 2015, Colmar, Frankrijk
Transformatie van het Deutsches Architekturmuseum door Oswald Mathias Ungers, 1984, Frankfurt, Duitsland
Bouw van een nieuw huis binnen de restanten van Astley Castle door Witherford Watson Mann, 2012, Warwickshire, VK
Parco Dora door Latz+Partner, 2012, Turijn, Italië
Publieke hal van het Planningsbureau van Istanbul door SO? Architecture and Ideas, 2022, Istanbul, Turkije
Herstel van de ruïne van de kerk van São José do Queimado door Instituto Modus Vivendi, 2020, Serra, Brazilië
Pad naar de Akropolis door Dimitris Pikionis, 1957, Athene, Griekenland
Grote Synagoge Herdenkingspark door NArchitekTURA, 2019, Oświęcim, Polen
Sala Beckett door Flores & Prats, 2014, Barcelona, Spanje
Ningbo Historisch Museum door Amateur Architecture Studio, 2008, Ningbo, China
Stedelijk Centrum Cristalerías Planell door H Arquitectes, 2006, Barcelona, Spanje
Transformatie van Tour Bois-le-Prêtre door Lacaton & Vassal, 2011, Parijs, Frankrijk
Tate Modern door Herzog & De Meuron, 2000, Londen, VK
Handelspand Weinstrasse door Hild und K, 2020, München, Duitsland.
Tijdelijke renovatie van het Spaanse Huis door de lokale gemeenschap, 2013, Belgrado, Servië
Alte Pinakothek door Hans Döllgast, 1957, München, Duitsland
Solar do Unhão door Lina Bo Bardi, 1963, Salvador, Brazilië.
Neues Museum door David Chipperfield en Julian Harrap, 2009, Berlijn, Duitsland
Can Sau, Un Parell d’Arquitectes, 2018, Olot, Spanje
Castelvecchio, Carlo Scarpa, 1964, Verona, Italië
Huis voor Josephine Baker van Adolf Loos (1928) / Woning Van Roosmalen van Bob Van Reeth/A.W.G (1986, Antwerpen, België) / Architecturale re-enactment van het Josephine Baker Huis voor Ordos 100 van Ines Weizman (met Andreas Thiele) (2008, China)
Huis Christine Clinckx van Luc Deleu/T.O.P. office, 2001, Ekeren
Sainsbury Wing van de National Gallery door Venturi Scott Brown, 1991, Londen, VK.
Barnes Foundation door Tod Williams en Billie Tsien Architects, 2012, Philadelphia, VS.
Uitbreiding van het stadhuis door Gunnar Asplund, 1936, Göteborg, Zweden.
Tolou Plug-in Toren door Rural Urban Framework, 2019, Longyan, China.
Fittja Volkspaleis door Spridd en NCC, 2013, Stockholm, Zweden.
Oude haven door Manuel de Solà-Morales (masterplan, 2002) en door 51N4E (Jacques Brel Hall, 2018), Saint-Nazaire, Frankrijk.
Ruin Academy van Marco Casagrande, 2010, Taipei, Taiwan.

Tolou Plug-in Toren door Rural Urban Framework, 2019, Longyan, China © Rural Urban Framework

Parco Dora door Latz+Partner, 2012, Turijn, Italië © Ornella Orlandini

Parco Dora door Latz+Partner, 2012, Turijn, Italië © Heidemarie Niemann

Musée Unterlinden van Herzog & De Meuron, 2015, Colmar, Frankrijk © Iwan Baan

"We zien de laatste tijd verschillende projecten die inzetten op het herstellen van de publieke rol van een gebouw, eerder dan op het behoud van de materialiteit ervan"

‐ Stefan Devoldere, hoogleraar en decaan Faculteit Architectuur en Kunst Universiteit Hasselt en ex-Vlaams Bouwmeester

Scenografie

Het ontwerp van FELT architecture & design volgt de principes van de tentoonstelling en verkent de mogelijkheden van de exporuimte als ‘gevonden architectuur’. Door gebruik te maken van de bestaande houten vloerplanken en de verlaagde plafondpanelen, creëren ze gangen voor de zeven experimenten.

meer over felt

catalogus

Gevonden architectuur

Architectuur in Vlaanderen en Brussel geeft blijk van een unieke positie in de omgang met de bestaande gebouwde omgeving. Hoewel de experimentele benaderingen variëren naargelang de ontwerpmethodologieën, getuigen de interventies steeds van lef, of het nu gaat om een middeleeuwse structuur dan wel om een twintigste-eeuws gebouw. Dit boek behandelt zeven experimentele benaderingen van conservatie vandaag: ensemble, leegte, herconfiguratie, binnenstebuiten, spoor, spiegel en nuance. Ze worden verkend aan de hand van essays, gerealiseerde projecten en internationale referenties.

meer over het boek

(Beeld: noAarchitecten, Het Steen, Antwerpen © Kim Zwarts)

Gevonden architectuur

Experimenten in conservatie

productie
Vlaams Architectuurinstituut en De Singel
curator
Sofie De Caigny, Hülya Ertas, Bie Plevoets
scenografie
FELT architecture & design
met werk van
noAarchitecten, architecten jan de vylder inge vinck, Agwa, Aslı Çiçek, Eagles of Architecture, Korteknie Stuhlmacher Architecten, Callebaut Architecten, Bureau Bouwtechniek, Robbrecht en Daem architecten, Carton123 architecten

met de steun van
Vlaamse Gemeenschap

tentoonstelling
wo 6 september 2023 → zo 17 maart 2024
Vlaams Architectuurinstituut in De Singel (Desguinlei 25, 2018 Antwerpen)
open wo → zo / 14 → 19 uur en tijdens avondvoorstellingen tot 22 uur
€5

boek
uitgever: Vlaams Architectuurinstituut
met de steun van: Vlaamse gemeenschap en UHasselt
auteurs: Sofie De Caigny, Stefan Devoldere, Hülya Ertas, Christoph Grafe, Jonathan Hill, William Mann, Leen Meganck, Bie Plevoets, Sally Stone, Michiel Van Balen, Koenraad Van Cleempoel en Caroline Voet
vormgeving: Bureau Wolewinski
pagina’s: 174
prijs: €34,50
verkrijgbaar vanaf di 5 september 2023
vai.be/publicaties

Keynote door Anne Lacaton (Lacaton & Vassal)
di 5 september 2022 – 20:00u
De Singel, Blauwe Zaal (Desguinlei 25, 2018 Antwerpen)
€0 (maar registratie is verplicht)
info en tickets op vai.be of desingel.be

reserveer hier je plaats