Woning en atelier Verbiest

De renovatie in Molenbeek van een depot tot het eigen huis van architect Harold Fallon van AgwA begon ten tijde van de indrukwekkende klimaatmarsen in Brussel. Die motiveerden hem om de architectuurpraktijk en de effecten ervan op de planeet in vraag te stellen. Tijdens zijn verbouwing streefde Fallon ernaar zo weinig mogelijk te slopen, om nieuw afval te voorkomen. Toch werden op de begane grond volumes van de betonnen structuur verwijderd om plaats te maken voor een tuin. Zo creëerde hij meer ruimte voor grond in de stad en werd de tuin de toegang tot zijn huis. De inkomhal is allesbehalve knus; hij herinnert aan het industriële verleden van het pand. Maar de open structuur van diagonale houten balken, die ter versterking zijn toegevoegd, veranderen de ruimte in een aangename verwelkoming. Van hieruit zie je door een glazen wand een gedeeld atelier en de trap naar de leefruimten. Een van de belangrijkste ontwerpprincipes was: geen extra beton. De houten diagonalen in het hele gebouw rusten op de fundering en ondersteunen het bestaande betonnen frame. Ze bepalen ook de toon van de circulatieruimten, die niet geklimatiseerd worden en ruw zijn in hun materialiteit.

De trap leidt naar de eerste verdieping, vanwaar men de woon- en slaapvertrekken bereikt. Het project berust min of meer op het doos in een doosprincipe. Uit ecologische overwegingen worden alleen bepaalde volumes in het huis verwarmd. Dat zijn de met hennep geïsoleerde woon- en slaapvertrekken op de eerste verdieping en de slaap- en badkamers van de kinderen op de tweede verdieping. De rest van het huis wordt niet verwarmd, waardoor het gezin in de winter compacter moet wonen. Dit is de radicaalste ontwerpbeslissing, die ons terugvoert naar de premoderne tijden, toen er weinig of geen toegang was tot kunstmatige energiebronnen. Hoewel in vergelijking met vandaag de middelen om een ruimte te verwarmen toen beperkter waren en grotere fysieke inspanningen vergden, heerste er een ander evenwicht tussen een comfortabele woonomgeving en het energieverbruik.

Ecologistische architectuur introduceert een nieuwe manier van leven, verandert dagelijkse gewoonten en stelt conventionele comfortnormen zoals de binnentemperatuur ter discussie. In de winter heb je een warme trui nodig als je je beweegt tussen de verwarmde ruimtes, die minder dan de helft van het hele volume uitmaken. De keuze voor een atelier op de benedenverdieping draagt ook bij tot een lager energieverbruik en bevordert een ander evenwicht tussen leven en werk. De cultuuromslag die het project voorstelt, is een uitdaging voor de beroepspraktijk en de dagelijkse gewoonten van de architect.

- Hülya Ertas

Dit project is gepubliceerd in het Architectuurboek Vlaanderen N°15. Allianties met de realiteit