Woning 'De Maaten'
Als gezin met jonge kinderen verhuizen naar een his middenin het centrum van een grote stad, is geen voor de hand liggende beslissing. Zeker niet als het gaat om een aan drie kanten ingebouwd huis met vijf verdiepingen, zonder tuin. Toch slaagden Bart Bomans en Kris Mys erin om in een rustig zijstraatje vlakbij de Nationalestraat in Antwerpen een vriendelijke en praktische gezinswoning te bouwen, die je niet naar een buitenwijk doet verlangen.
Na langdurig onderhandelen kocht architect Bart Bomans een smal, verkrot pand dat helemaal moest worden gesloopt. Om geld en ruimte te sparen werden voor het nieuwe pand de bestaande fundering, de bestaande kelder en de ruw gemetselde bouwmuren opnieuw gebruikt. Het oude huis, met zijn houten verdiepingsvloeren, woog niet veel. Dit bepaalde ook de materiaalkeuze voor de constructie van de nieuwbouw: alleen de twee onderste verdiepingsvloeren zijn uitgevoerd in keramische potten en balken, de bovenste verdiepingsvloer en het dak in hout. Een expressieve balkenstructuur maakte dat laatste goed zichtbaar.
Het ontwerp is bewust neutraal van opzet: het pand zou in de toekomst ook een winkel of kantoor kunnen herbergen. De ruime entree wordt door het gezin ‘de tuin’ genoemd. Hier staat soms een auto, spelen kinderen, hangen jassen en werd zelfs een tuinfeest voor de buurt gehouden. Toch dringt de zon maar zelden echt diep tot op de grond van de smalle straten door. De speelse, veelkleurige tegelvloer compenseert dit gebrek aan direct zonlicht. Met een kleine lift achterin het pand bereik je de vierde verdieping. Daar ligt de zonnige woonkeuken, die toegang verleent tot een ruim dakterras. Hieronder bevinden zich achtereenvolgens de woonkamer, de dubbele kinderkamer met speelruimte en de slaapkamer met de open badkamer. Het karakter van de kamers verschilt door hun afmetingen en het materiaal- en kleurgebruik. Zo is de woonkamer met haar houten plafond duidelijk hoger en lichter dan de andere vertrekken, die glad en abstract zijn afgewerkt. Op alle verdiepingen staan vaste meubels, zoals wandkasten of banken, vervaardigd van eenvoudige materialen als multiplex van rolfineer en beton.
Een architect laat meestal zijn visitekaartje achter op een aantal zorgvuldig gekozen punten die vooral met de dosering en verspreiding van licht te maken hebben. Een voorbeeld daarvan is de ruimtelijk prominent aanwezige trap, geconstrueerd uit dunne staalprofielen waartussen roosters zijn gehangen als treden en bordessen. Deze roosters zijn vervaardigd uit een kleurloze, lichtdoorlatende kunststof. Dit robuuste en hygiënische materiaal werd oorspronkelijk ontwikkeld voor industriële toepassingen en is in de woningbouw nog zo goed als onbekend. Door het oneigenlijke gebruik van dit materiaal slagen de architecten erin om van het trappenhuis een elegante lichtschacht te maken, die het daglicht langs de witgeschilderde achterwand tot diep naar beneden laat doordringen. Dit effect wordt nog versterkt door de ronde, speels in het vlakke dak geplaatste lichtkoepels. De buitengevel is opgetrokken uit een gladde, ietwat karakterloze rode baksteen. Opvallend zijn de zware, verdiepingshoge kozijnen en de houten schuifluiken, die het licht en het uitzicht desgewenst kunnen filteren.
Door de consequente opzet, de beheerste vormgeving en de bescheiden inpassing in de stad heeft het huis een haast prototypisch karakter. Zijn openheid en neutraliteit nodigt uit tot eigen interpretaties en woonidealen. Hopelijk vindt dit project navolging en gaan meer mensen een huis als dit als een ernstig alternatief voor een woning buiten de stad beschouwen. Ondanks de kleine schaal draagt het bij aan de leefbaarheid van een wijk die als leefomgeving nog herontdekt moet worden.
Mechtild Stiuhlmacher
