Woning en architectenkantoor

In de polder achter Oostende ligt Oudenburg. Gesticht in de Romeinse tijd is het een van de oudste nederzettingen van het land. Die bijzondere identiteit wordt evenwel overstemd door een beeld dat vandaag talloze kernen in Vlaanderen kenmerkt. De naoorlogse suburbanisatie heeft Oudenburg doen uitdijen met een vloed van verkavelingen. Overal waar het kon, zijn vrijstaande woningen opgericht: villa’s langs het kanaal Passendale-Nieuwpoort, villa’s om de hoek van de kerk, linten van villa’s langs de verbindingswegen. Waar de hoofdweg van Oudenburg het kanaal kruist, ligt een hoekterrein tussen een kleinindustrieel gebouwencomplex en een impressionante herenwoning. Het schikte bijgevolg niet voor het massaproduct van de villa en was lange tijd een restperceel dat niemand moest hebben. De architecten Frederiek Ampe en Lies Trybou besloten op dat perceel een woning met kantoor voor zichzelf te bouwen. Als de bouwgrond niet meer voor het grijpen ligt, krijgen de overschotjes nieuwe kansen.

Als eerste ontwerpzet beslisten de architecten over de volledige breedte van het perceel te bouwen, maar wel heel ondiep, niet meer dan 5 meter. Zo wordt de binnenhoek van het bouwblok niet dichtgezet en zijn de buren dankbaar dat ze licht en zicht kunnen behouden. Tegelijk duwt de smalle bouwdiepte de vereiste vloeroppervlakte de hoogte in en ontstaat er een breed en hoog volume dat zich kan meten met de herenwoning aan de andere perceelszijde. Sheddaken bovenop maken de basisvorm af en sluiten aan bij de industriële sfeer die langs het kanaal nog hangt. De architecten zochten naar eigen zeggen een dialoog met de omgeving en stemmen hun ontwerp daarom op verschillende niveaus af op de context. Deze afstemming is evenwel geen vorm van onderdanige aanvaarding van de plaatselijke context. Het ontwerp komt evenzeer voort uit de keuze om werken en wonen onafhankelijk van elkaar de beste plaats te geven op het
terrein.H

et architectenkantoor bevindt zich op de benedenverdieping en is nagenoeg volledig gericht naar de straatzijde. Zo wordt inkijk naar de tuin beperkt, maar draagt de kantooractiviteit ook bij tot een levendig straatbeeld. De achterste strook van het kantoor is gedeeltelijk hoger of dubbellagig, zodat het terras aan de woonkamers op de eerste verdieping aan beide uiteinden afgeschermd wordt door het bouwvolume van het kantoor. Het terras zelf staat door middel van een beplante helling in directe relatie met de tuin. Deze vondst om de tuin naar boven op te trekken, komt tegemoet aan de kwaal van een klassieke bel-etagewoning. Het aanpassen van het natuurlijke maaiveldniveau om ruimtelijke continuïteit te bekomen, is een beproefd ontwerpidee bij landschappelijke
of stedenbouwkundige ingrepen, maar is op de kleinere schaal van een woonkavel niet vanzelfsprekend. Hier is dat wel gelukt omdat de architecten dankzij de brede maat van het perceel het bouwvolume en de inplanting maximaal konden aanpassen. Wonen op de verdieping langs het kanaal schept perspectieven over de polders en verre einders, een gevoel van openheid dat we met dit cultuurlandschap associëren, maar dat in de gesloten verkavelingslogica van Oudenburg genegeerd wordt. Met een prominente erker, het terras dat overdekt doorsteekt naar de straatkant en de openheid van de plint waarin het kantoor ondergebracht is, zorgen Ampe en Trybou voor leven in het straatbeeld en gaan ze in tegen de tendens om voorgevels volstrekt blind te maken en de private levenssfeer van de woning volledig af te wenden van de publieke ruimte. Publiek en privé zijn hier langs het kanaal op een attente manier bemiddeld.

- Kristiaan Borret