Jeugdontmoetingscentrum De Lichting

Raamwerk won de wedstrijd voor een jeugdontmoetingscentrum in Lichtervelde met een even sober als radicaal voorstel. Het ontwerp herleidt het gevraagde programma tot het absolute minimum en schakelt dat wat overblijft in elementaire volumes rond een buitenkamer. Deze buitenkamer bevindt zich op de prominentste plaats van het kleine hoekperceel, van de straat gescheiden door slechts een manshoge muur. Ze is in eerste instantie een onoverdekte huiskamer (inclusief schoorsteen) voor de lokale jeugd, maar vormt ook een buffer tussen de publieke straat en de binnenruimte. Daarnaast is ze een circulatieruimte tussen het permanent bewoonde jeugdhuis en de polyvalente ruimtes, waarin de gebruikers elkaar kunnen afwisselen. De slimme inpassing van het ambitieuze programma resulteert in een overzichtelijk geheel van ruim aanvoelende binnen- en buitenkamers. Het compacte grondplan is tevens een sterk argument om het wedstrijdontwerp minimaal aan te tasten: elke wijziging is immers een aanslag op het krappe budget.

De architecten trekken het modieuze motto ‘ruwbouw is afbouw’ op overtuigende wijze door. De muren zijn opgetrokken uit een snelbouwsteen die normaal ingepakt zit tussen pleisterwerk en gevelsteen. Aan de buitenzijde verschijnt het gebouw daardoor bij een eerste aanblik als een monoliet in de karakteristieke kleur van gebakken aarde. De imperfecties van de steen voegen de nodige gelaagdheid toe aan de vlakken. Enerzijds door de subtiele variaties in kleur en textuur, anderzijds door de licht variërende afmetingen, als gevolg van de ruimere toleranties, die eigen zijn aan ruwbouwelementen. Door de precisie van de uitvoering zijn deze afwijkingen nagenoeg onzichtbaar gemaakt, maar ze blijven voelbaar. Het geheel is een zeer geslaagde oefening in precisie en soberheid, zonder dat de architecten zich daarbij verliezen in abstractie.

Aan de binnenzijde zijn de onderste vijf lagen van het metselwerk uit dezelfde steen opgebouwd. Het ruwe oppervlak heeft in het hele gebouw de functie van een boord die moet kunnen weerstaan aan het geweld van jeugdig gebruik. Daarboven zijn de stenen even groot, maar witgekalkt en hebben ze een uitgesproken textuur. Met minimale middelen ontstaat zo een herkenbare geleding van het muuroppervlak, een ijkpunt ten opzichte waarvan men de verschillende plafondhoogtes kan aflezen. Goed geplaatste raam- en deuropeningen versterken het ruimtelijke spel tussen de verschillende volumes. Centraal bevindt zich de traphal, waar met minimale middelen uiterst precieze architectuur vorm krijgt. Zo is de muur die de twee delen van de trap scheidt deels opgebouwd uit iets smallere stenen dan de rest. Het verschil is net groot genoeg om plaats te kunnen bieden aan het metalen schuifpaneel waarmee de verdieping afgesloten kan worden indien dit nodig is bij een evenement.

De centrale ligging van het project in het dorp is opvallend maar ook evident: het jeugdhuis bevond zich voorheen in twee aaneengeschakelde rijhuizen aan de overkant van de straat. Aan hetzelfde kruispunt bevindt zich de lokale overheid, die de polyvalente zaal uitbaat. De buitenkamer ligt binnen gehoorsafstand van het politiekantoor. Deze nabijheid van autoriteit is wellicht een van de oorzaken waarom het jeugdhuis nog niet ten volle toegeëigend is. Het gebouw is nochtans een warme uitnodiging daartoe, voldoende verdekt opgesteld om er ongestoord jong in te kunnen zijn. Het is een even robuuste als flexibele structuur die uitdaagt om ingepalmd te worden.

- Petrus Kemme

Dit project is gepubliceerd in het Architectuurboek Vlaanderen N°14. Wanneer attitudes vorm krijgen