Provinciehuis
Het nieuwe administratieve gebouw van de Provincie Antwerpen is een opvallende verschijning in de Antwerpse skyline. Het provinciehuis plaatst zich zelfbewust naast de andere hoge, monumentale gebouwen van ’t Stad, zoals de Onze-Lieve- Vrouwekathedraal, de Boerentoren, de Oudaan, het MAS – Museum aan de Stroom, of het spectaculaire Havenhuis. Het kantoorgebouw bevindt zich in het hart van de stad, telt veertien verdiepingen en is net geen 58 meter hoog. De bovenste lagen van het nieuwe provinciehuis torenen als een lantaarn – of als een stadskroon – uit boven het woonweefsel. In profiel tart het monochroom witte volume de zwaartekracht.
De markante nieuwbouw, met zijn 683 driehoekige ramen en zacht glinsterende gevel, is ingeplant op de site van het oude provinciegebouw, aan de Koningin Elisabethlei. De oorspronkelijke gebouwenconfiguratie bestond uit een representatief voorgebouw en een karige kantoortoren, die enigszins brutaal in het bestaande bouwblok was neergepoot. Het huidige ontwerp is de uitkomst van twee Open Oproeprondes. Omdat er in 2008 nog onduidelijkheid was over de toekomst van het provinciale administratieve niveau en er binnen het provinciebestuur onenigheid bestond over de waarde van het voorgebouw, werd de eerste wedstrijd stopgezet. Na een nieuwe efficiëntieoefening, waarbij ook de externe huurkost en de vastgoedwaarde van het eigen patrimonium, de bewaring van de provinciale kunstcollectie en het tekort aan polyvalente conferentieruimtes in rekening waren gebracht, werd een tweede wedstrijd ingericht, die uiteindelijk door Xaveer De Geyter Architects zou worden gewonnen.
De compacte, zwenkende toren vormt niet alleen een nieuw landmark, het provinciebestuur heeft ook resoluut de kaart van efficiëntie, duurzaamheid en kwaliteitsvolle publieke ruimte getrokken. Het nieuwe kantoorgebouw is energieneutraal. Geothermie zorgt ervoor dat niet langer fossiele brandstoffen moeten worden gebruikt. Zowel de zonnewering als het verwarmingssysteem is in de structuur van het gebouw verwerkt. Het kantoorgebouw toont het vernuft van het architectenteam, dat ontwerpmetier verbindt met multidisciplinaire expertise en technische innovatie. De compacte stapeling en doordachte inplanting maakt een groot deel van het terrein vrij voor een nieuw provinciepark. Samen met het Harmoniepark en het Koning Albertpark vormt de toegankelijk gemaakte provincietuin een nieuwe groene lob in de stad. De gevrijwaarde oude bomen worden aangevuld met plantsoenen en lage heesters. Voor voetgangers en fietsers biedt de tuin een veilige doorsteek tussen de Harmoniestraat en de Koningin Elisabethlei.
De toren omvat twee representatieve bovenverdiepingen voor de deputatie, open werkverdiepingen en verschillende werkplektypes, een bibliotheek en in het volume ‘onder de toren’ enkele semipublieke faciliteiten, zoals een restaurant en een royaal dakterras, maar ook de provincieraadzaal en een auditorium, die allebei als congresruimte kunnen worden verhuurd. In de publiek toegankelijke lobby zijn in een scenografie van Nico Dockx tijdelijke opstellingen van de provinciale kunstcollectie te zien.
Voor een gebouw van deze schaal is de afwerkingsgraad van de architectuur uitzonderlijk hoog. De detaillering is uiterst verfijnd. Het consequente en strikt gecontroleerde materiaalgebruik is even fragiel als exquis – wit leder, aluminium vloeren, haast fluorescent, groen vast tapijt, glaspartikels in wit beton – en herinnert aan de naoorlogse kantoorinrichtingen van Jules Wabbes, het luxueuze minimalisme van Ludwig Mies van der Rohe en het eigenwijze, dirty materialenpalet van De Geyters leermeester, Rem Koolhaas.
De aparte interieurinrichting, het karakteristieke silhouet en de driehoekige ramen die als repetitief patroon het logo van de provincie vermenigvuldigen, verschaffen de nieuwe zetel van de provinciale administratie een sterke iconische kwaliteit.
- Maarten Van Den Driessche
Dit project is gepubliceerd in het Architectuurboek Vlaanderen N°14. Wanneer attitudes vorm krijgen
