Basisschool Kosmos

Midden in het publieke Nachtegalenpark spreidt het hele schoolprogramma van basisschool Kosmos door Dierendonckblancke architecten zich zachtjes uit in het groen, nabij en zonder begrenzingen. Drie losstaande paviljoenen die elkaar bekijken en aanvullen, maar elk hun eigen autonomie behouden. Ze bevinden zich in het publieke park; een enorme speelplaats. Wie droomt daar niet van? Duurzaam omspringen met beschikbare ruimte, dat is hier een evidentie.

Op een quasi geruisloze manier staan vier volumes ten opzichte van elkaar: twee bestaande statige gebouwen en twee nieuwe toevoegingen. Het programma is telkens anders en toch hangen de gebouwen nauw aan elkaar vast. Bouwkundige elementen als luifel, raam en deur zorgen voor uniformiteit en helderheid in het geheel. Het zijn infrastructuren die de kinderen verwelkomen en instant warmmenselijke geborgenheid bieden. Het geheel is overzichtelijk en focust steevast op de schaal van het kind.

In het ronde paviljoen bevinden zich de klassen. Een ruime overdekte buitenpassage loopt over in speel-, omkleed- en rustruimte. Toegangen tot het gebouw hebben dezelfde kleur. Schoonlooproosters insinueren de nabijheid van groen. Grote ramen bieden direct zicht en toegang tot de klassen. Infrastructuren, materialisatie en kleuren zijn sturend. Een minimum aan circulatie leidt de kinderen naar het middelpunt van het gebouw – een open polyvalente ruimte. Drie ruime klassen richten zich met grote ramen naar het genereuze groen. Binnen en buiten zijn maar één stap van elkaar verwijderd. De ruimtelijke kwaliteit is gekoppeld aan natuurlijke, eenvoudige materialen. Er zijn geen aparte bergruimtes meer per klas, maar er is één grote centrale kast in de centrale ruimte, waar al het materiaal is opgeborgen. De opgelegde pedagogische keuze om te werken met twee gecombineerde klassen toont tegelijkertijd de grens aan van de typologie van het klaslokaal. Ook het grotere volume van de sporthal past zich naadloos in. De eenvoud van de oplossing is evident: een verdiepte sportzaal met hoge vensters geeft alle ruimte aan sport en spel, terwijl je vanuit het park doorheen het gebouw kijkt. Ook dit gebouw krijgt eenzelfde buitenproportionele luifel, waar het goed toeven is, binnen en buiten de schooluren.

Dit is de open school! Een ware revolutie in de geschiedenis van de scholenbouw, die zich geruisloos in de bestaande context inpast. Geen barricades, geen protesten, nee, gewoon een open visie op de precieze noden van het kind, gebouwd en gematerialiseerd op zijn of haar maat. Het ensemble vloeit naadloos over in het park. Tussen grote volwassen bomen lijkt het alsof deze school er altijd al geweest is en er eeuwig zal zijn – deels als school, deels als paviljoenen in het park.

- Kiki Verbeeck

Dit project is gepubliceerd in het Architectuurboek Vlaanderen N°15. Allianties met de realiteit