Op 8 maart is het internationale vrouwendag. Het VAi grijpt dit aan om ontwerper Elza Severin, echtgenote van architect Renaat Braem, onder de aandacht te brengen. Haar werk verscheen in 2022 op onze radar tijdens het project Wiki Women Design.
Tijdens het Wiki Women Design-project publiceerde het Vlaams Architectuurinstituut (VAi) samen met zijn partners maar liefst 220 online biografieën van vrouwelijke ontwerpers die tot nu toe in de schaduwkant van de ontwerpgeschiedenis bleven. De biografieën zijn geen eindstation. Ze laten stemmen van professionals aan het woord die eerder niet als architect werden beschouwd. Wanneer we architectuur als een collectief proces bekijken en auteurschap breder invullen, wie komt er dan nog in beeld?
Het project Wiki Women Design legde ook blinde vlekken in archieven bloot die leidden tot nieuwe onderzoeksporen. Zo ontdekten we dat het archief van ontwerper Elza Severin zich in het archief van haar echtgenoot Renaat Braem bevindt.
Elza Severin (1913-1988) studeerde schilderkunst aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten en het Hoger Instituut voor Schone Kunsten in Antwerpen. Na haar opleiding bouwde zij tijdens de jaren 1930 en 1940 een carrière uit als zelfstandig graficus en illustrator. Daarnaast ondersteunde ze Braem bij de dagelijkse werking van zijn architectenbureau. Zij deed de administratie, maar hielp ook met tentoonstellingsscenografie, interieurontwerp en de vormgeving van decoratieve elementen zoals muurschilderingen, tegels, wandtapijten en kussens voor het interieur.
In het kader van Erfgoeddag 2024 met thema (T)huis startte het VAi Kenniscentrum een onderzoek naar het perspectief van Elza Severin op haar eigen woning, het Braemhuis. Haar inbreng in de praktijk van haar echtgenoot vinden we enkel tussen de regels in de monografieën over architect Renaat Braem terug. Maar zoals we vaker zien bij het onderzoek naar vrouwelijke ontwerpers, moeten we de geijkte paden verlaten en andere soorten bronnen gaan zoeken. Bovendien is het belichtten van de bijdragen van vrouwen maar ook mannen die achter de schermen van ontwerpbureaus actief waren, een strategie naar een inclusievere architectuurpraktijk.
In de zoektocht naar interessante bronnen, kregen we de hulp van masterstudent architectuur Amber Van Mieghem (Faculteit Ontwerpwetenschappen, UAntwerpen) die een thesisonderzoek voert naar het oeuvre van Severin. We vonden Elza’s visie terug in artikels voor vrouwenbladen, agenda’s, dagboeken en briefwisselingen. In het materiaal tekent zich een beeld af van een veelzijdig ontwerper met een scherp oog voor de inrichting van de moderne woonomgeving. Zo moedigde ze vrouwen aan om hun eigen leefomgeving te ontwerpen.
Familie-aanbod Erfgoeddag 2024
Speur op 21 april als echte detectives samen met je gezin of familie in het Braemhuis naar de creatieve sporen van Elza’s rol in de ontwerpgeschiedenis.
"Door de stilte rondom Elza Severin, de vergeten vrouw achter een invloedrijke architect, ben ik gedreven om haar verhaal te ontrafelen."‐ Amber Van Mieghem, masterstudent architectuur, Faculteit Ontwerpwetenschappen, Universiteit Antwerpen
Ken je nog een vrouw die een rol speelde in het vormgeven van onze gebouwd omgeving en die tot nu toe onder de radar bleef? Stuur een mail naar het VAi Kenniscentrum via kenniscentrum@vai.be. Wij voegen haar gegevens graag toe aan onze databank.
