"Een wachtkamer is voor mij een ruimte die wacht om ontdekt en ontworpen te worden. Alles is nog mogelijk." - Malgorzata Maria Olchowska

Olchowska: Havens zijn in dat opzicht bijzonder interessant, ze staan vol architectuur die voor tijdelijk gebruik ontworpen is. Al die ‘transitgebouwen’ zijn niet ontworpen om mooi te zijn, in de eerste plaats zijn ze puur functioneel. Op de een of andere manier komt daar dan toch veel schoonheid uit voort. De vertrekhal van het Red Star Line Museum, waar de tentoonstelling is opgesteld, is daar een mooi voorbeeld van. Voor mij is een gebouw dat een nieuwe functie krijgt interessant als de sporen van de geschiedenis nog zichtbaar zijn.

Je werk schippert tussen architectuur en beeldende kunst. Hoe kijk je zelf naar die wisselwerking?

Olchowska: In de eerste plaats ben ik architect. Ik bekijk de dingen dus vaak vanuit mijn architecturale achtergrond. Mijn projecten - of het nu een tekeningen, maquettes of zeefdrukken zijn - benader ik op dezelfde manier als een ontwerp voor een gebouw.

Je toont recent werk van de laatste 3 jaar. Wat is de rode draad?

Olchowska: Een thema dat steeds terugkomt is ‘het landschap’. Doorheen de jaren heb ik me toegelegd op het bestuderen van verschillende soorten landschappen en de tijdelijkheid ervan. Gaandeweg ben ik bestaande stadslandschappen gaan assembleren tot een soort nieuwe anonieme stad die toch herkenbaarheid oproept. De perceptie van herkenbaarheid in combinatie met een collectief geheugen, dat vind ik heel interessant. Onze hersenen zien iets en reconstrueren het op basis van dingen die we in het verleden hebben gezien of meegemaakt.

Olchowska: Mijn werk ontstaat op dezelfde manier. Het is opgebouwd uit beelden die ons geheugen heeft geconstrueerd waardoor het fictieve herinneringen worden.
Het werk 'Grassland' maakt dat heel tastbaar. Je ziet veel beelden die een bepaalde scène uit ons geheugen oproepen zonder dat het altijd duidelijk is wat het precies is. Elke bezoeker ziet iets anders.

Voor deze expo dook je in de collectie van het Red Star Line Museum. Welke collectiestukken koos je en waarom? Waar ligt de link met je eigen werk?

Olchowska: Samen met de collectiebeheerders van het Red Star Line Museum bepaalden we een aantal thema’s met een link tussen hun collectie en mijn werk: landschapsfoto's , zeegezichten, skylines, beelden vaderland, verloren thuis, zichtbaarheid van geschiedenis in gebouwen.

Het verhaal van het museum vertrekt vanuit de menselijke ervaring. In mijn werk zijn er geen mensen aanwezig. Daarom richtte ik me op de stukken in de collectie die een verhaal vertellen, maar waarin de persoon niet voorkomt. Ik was op zoek naar de leegte: lege ruimtes, lege landschappen, lege steden. De enige aanwezige is diegene door wiens ogen we kijken: de persoon die de foto heeft gemaakt of een postkaart heeft verzonden. We zien dus een scène die iemand had vastgelegd om dat moment later met andere mensen te delen. Was het een bepaalde sfeer of herinnering die werd vastgelegd...? Je weet het niet. Het zijn beelden die me op een of andere manier raken. Misschien doen ze me denken aan iets wat ik ooit zelf heb gezien.

Waar verwijst de titel 'Waiting Rooms for Architecture' naar?

Olchowska: De titel komt uit het essay van Vlad Ionescu. Hij schreef: ‘There is the house we design as an adult, the one we drew as a child, the property of the vir probatus, the house that provides safety and the one that frightens the child. Olchowska’s prints work with these imaginary alterations as façades or as side and interior views: they are the waiting rooms of architecture.’

Olchowska: De plaats waar de tentoonstelling plaatsvindt was ook zo'n ruimte: heel lang stond ze leeg en wachtte dus op herinrichting en renovatie. Maar het was natuurlijk ooit een 'echte wachtkamer’ waar mensen wachtten om te mogen vertrekken met het schip om hun dromen waar te maken.

Samen met de tentoonstelling verschijnt ook het gelijknamige boek Waiting Rooms for Architecture. Hoe kwam dit tot stand?

Olchowska: Het boek is opgebouwd rond een tekst van Vlad Ionescu (professor aan de Faculteit voor Architectuur en Kunst, PXL/UHasselt) waarin hij reflecteert op mijn werk van 2009 tot vandaag. Dit wordt aangevuld en geïllustreerd aan de hand van een beeldessay waarin ik mijn werk van de laatste vijf jaar toon, hier en daar aangevuld met ouder werk.

Welk boodschap wil je met de tentoonstelling en het boek meegeven aan de bezoeker?

Olchowska: Ik wil niet zozeer een boodschap meegeven, maar wel een notie van universaliteit. Waar je ook vandaan komt of naartoe gaat, we hebben meer gemeenschappelijk dan je op het eerste zicht zou denken.
Toen ik het werk ‘De verdwenen stad’ voor het eerst toonde, was er een Koerdische vrouw die in een van de prints met een zicht op een Europese stad haar eigen oude stad herkende. Zo’n associaties leiden tot connecties tussen mensen, dat vind ik heel mooi.
Ik benieuwd naar welke ruimtelijke ervaringen en herinneringen Wachtkamers voor architectuur gaat uitlokken bij de bezoekers. Er zitten heel uiteenlopende werken in, zowel qua uitvoering als beleving. Dus ik kijk er naar uit om al die verschillende reacties te horen.




Interview door Egon Verleye
Antwerpen, 14.02.2023