Actoren | Boerenbond
Situering
De Belgische Boerenbond werd in 1890 opgericht in Leuven als een katholiek geïnspireerde belangenvereniging voor landbouwers, op een moment waarop het landbouwbedrijf een grote omwenteling meemaakte (door de industrialisering en de beperking van afzetmarkten door de toestroom van buitenlandse landbouwproducten). Door het (her)inrichten van verschillende diensten na WO I bood de Boerenbond een antwoord op specifieke noden in de verwoeste gebieden, soms nog vóór er van overheidswege initiatief genomen werd. De acties van de Boerenbond in West-Vlaanderen leverden na een aantal jaren wederopbouw dan ook een belangrijke toename op van het aantal lokale boerengilden en leden.
Dienst voor het Herstel van West-Vlaanderen
Deze dienst werd opgericht op 24 augustus 1919 en ondergebracht in Roeselare. Hij bood werk aan een vijftigtal werknemers en werd bestuurd door Mathieu Gilot. De dienst functioneerde als inlichtingsbureau, bemiddelde bij de aanvragen voor voorschotten op oorlogsschade en bood zelf renteloze voorschotten aan via de Middenkredietkas.
De Bouwdienst of het Technisch Bureel bestond al voor de oorlog, maar breidde in de jaren van de wederopbouw uit en werd ondergebracht bij de Dienst voor het Herstel van West-Vlaanderen. Er werkten een dertigtal architecten, tekenaars en bedienden.
Ook het werk van de Belgische Heidemaatschappij werd gecoördineerd door de Dienst voor het Herstel. Deze maatschappij was in 1913 opgericht om onbebouwbare gronden te ontginnen en verplaatste na de oorlog haar werking naar de frontstreek. Tussen 1919 en 1922 saneerde ze zo’n 9375 hectaren landbouwgrond en herstelde ze 325 kilometer waterlopen.
West-Vlaamsche Bouwvereeniging
Terwijl de Bouwdienst van de Boerenbond niet zelf bouwde maar enkel ontwerpen afleverde, ontwikkelde de West-Vlaamsche Bouwvereeniging wel een concrete bouwactiviteit. Deze groepering van een aantal ondernemers die de werken van de Boerenbond uitvoerden, werd opgericht in 1920 en werd in mei 1921 omgevormd tot de West-vlaamsche Heropbouwmaatschappij. Die nam in 1922 de Bouwdienst van de Boerenbond over.
Plaats van deze actor in het gemeentelijk wederopbouwarchief
De inbreng van de Boerenbond in het herstel van de gronden en de wederopbouw van landbouwbedrijven was erg groot, maar de aanvragen van inwoners voor een contract verliepen niet langs de gemeente. De sporen van de activiteit van de Boerenbond zijn in het gemeentearchief dan ook meestal beperkt tot dossiers over eigendommen waar de gemeente zijn zeg in had, zoals bijvoorbeeld de hoeven van de openbare onderstand.
Bibliografie
- ‘Belgische Boerenbond in West-Vlaanderen’, in: Beknopte bekendmaking nopens den Dienst der Verwoeste Gewesten, jg. 1, 1919, nr. III, pp. 131-136; jg. 2, 1920, nr. I, pp. 27-29, nr. IV, pp. 277-278.
- Gilot, Mathieu, Onze werking in verwoest Vlaanderen. Beknopt overzicht der werkzaamheden van onzen ‘Dienst voor herstel van Westvlaanderen’, Belgische Boerenbond, Roeselare, 1921.
- Luytgaerens, S.T.B., Verslag in beknopten vorm voorgedragen op de Algemeene Vergadering van 16 mei 1921 te Leuven. Dienstjaar 1920, Belgische Boerenbond, Leuven, s.d.
- Luytgaerens, S.T.B., Verslag in beknopten vorm voorgedragen op de Algemeene Vergadering van 5 juni 1922 te Leuven. Dienstjaar 1921, Belgische Boerenbond, Leuven, s.d.
- Van Molle, Leen, Ieder voor allen. De Belgische Boerenbond 1890-1990. Kadoc-Studies 9, Universitaire Pers Leuven – Belgische Boerenbond, Leuven, 1990.
Selectie van stukken die met deze actor in verband staan
