Woning Ten Bos

Architecten Jan De Vylder, Trice Hofkens en Bert Van Boxelaere bouwden een oude vierkantshoeve in een landelijk gehucht bij Affligem om tot een eigentijdse woning. In een eerste fase werd alleen
het oude woongebouw aangepakt. De verbouwing van de schuren behoorde tot een latere fase. Het langwerpige woonhuis bestond uit een in verschillende kleine ruimtes verdeelde benedenverdieping en een open zolderverdieping. De opdrachtgever wilde de gelijkvloerse verdieping openbreken om er de dagfuncties van de woning te huisvesten. De open zolderverdieping
zou dan verdeeld worden in kamers.

De architecten stelden echter voor om net omgekeerd te werk te gaan en zo het karakter van het gebouw te bewaren: de bestaande opgedeelde benedenverdieping als slaapvertrekken gebruiken, de open bovenverdieping als leefruimte. Deze oplossing was meteen ook een stuk economischer. Enkel een aantal punctuele ingrepen aan de ruwbouw was nodig om de woning aan te passen aan het nieuwe gebruik.

De vroegere inkom aan de binnenplaats van het huis werd badkamer. De centrale ligging ervan maakte het mogelijk de slaapkamers aan weerszijden rechtstreeks toegang tot de badkamer te geven. Een brede gang tussen kamers en straatzijde fungeert als multifunctionele overloop. De uitgesproken hoogteverschillen tussen de verschillende vertrekken werden behouden. Samen met de antracietkleurige tegelvloer uit Boomse klei creëert dit een passend karakter voor deze oude hoeve.

De bovenverdieping bleef in zijn eenheid behouden en herbergt een royale leefruimte, waarin de oude houten spanten tegen een witte achtergrond het vertrek zijn patina geven. Verscheidene overmaatse dakkapellen zorgen voor voldoende lichtinval en bieden interessante uitzichten op de omgeving. Deze openingen zijn zodanig ingeplant dat de dakspanten plaatselijk op een onverwachte manier worden losgeweekt van de dakconstructie. In één van de dakkapellen is een bureaublad geïntegreerd. Wie daar zit, kijkt op de boomgaard die slechts zichtbaar is door een nauwe opening tussen twee schuren. De houten bekleding van de binnenzijde van de dakkapellen is onbehandeld en zorgt voor een warme lichtkleur.

De hoek tussen woonhuis en poortgebouw van de vierkantshoeve werd de schakelruimte tussen beneden en boven. Deze dubbelhoge ruimte bevat de keuken en de eetkamer, van elkaar gescheiden door een opengewerkte muur die vroeger het woonhuis begrensde. Doorzichten zorgen voor een visuele relatie met de boven gelegen leefruimte. Eén van de openingen is de vroegere verbinding tussen zolder en hooizolder. Een trage enigszins schuin in de ruimte geplaatste trap maakt van verdieping veranderen tot een boeiende ruimtelijke ervaring. Een houten balk loopt als relict dwars door deze ruimte en geeft aan waar vroeger de hooizolder was. Op de keukenvloer liggen dezelfde tegels als in het slaapgedeelte. In de eetruimte werd een patroon van rolkeien in de
cement gedrukt. De groene, stalen dakstructuur in de eetkamer vormt een opvallend contrast met de rustieke, bestaande materialen.

De transformatie binnenin het huis is van buitenaf nauwelijks zichtbaar. Het zijn vooral de speels uit het dak rijzende, zinken dakkapellen die op subtiele wijze tonen dat er iets met het woonhuis
gebeurd is. Op de binnenplaats valt pas in tweede instantie op dat de raamverdelingen er anders uitzien. Ieder raam kreeg immers een bij het achtergelegen programma passende verdeling.

De keuze voor een maximaal behoud van de vierkantshoeve heeft in deze verbouwing zeker niet geleid tot conservatieve oplossingen. Het subtiele evenwicht tussen oude en nieuwe elementen biedt deze woning net een uitdagende ruimtelijkheid die wisselende invullingen mogelijk maakt.

Bart van Gassen