Jongerencompetentiecentrum

(...) De opening van het gloednieuwe JCC betekende het einde van een lange voorgeschiedenis. De jongerenwerkingin Deurne-Noord was reeds lang toe aan nieuwe lokalen en een fatsoenlijke infrastructuur. In 2006 was het eindelijk zover: met fondsen van de stad en van Europa werd nieuwbouw mogelijk. Het autonoom gemeentebedrijf Vespa trad op als ontwikkelaar en gunde, na een beperkte wedstrijd, de ontwerpopdracht aan B-architecten. Het project moest wel de enige beschikbare site delen met het bestaande speelterrein. B-architecten ontwierp een gebouw van slechts 6 meter diep dat de straatwand vervolledigt en zo weinig mogelijk oppervlakte van het speelterrein in beslag neemt. Het gebouw wordt over meer dan de helft van de gevelbreedte zo’n 5 meter opgetild zodat er een hoge uitnodigende portiek ontstaat die vanaf de straat een ruim zicht vrijwaart op het achterliggend speelplein. Vier kolommen schragen de portiek. Deze zijn, per twee, aan de straatzijde en
aan de pleinzijde, met elkaar verbonden door een brede betonnen sokkel die kan dienen als podium of als zit- en ligbank. Beschut tegen regen of felle zon vormen deze sokkels in de overdekte ruimte van de portiek ideale ‘hangplekken’ tussen straat en speelplein. De gevel is opgebouwd met een eenvoudig betonraster, drie niveaus hoog, tien traveeën breed. Bijna de helft van de rastermazen is opgevuld met glas, de andere met houten panelen. Het raster organiseert een dosering van transparantie en beslotenheid, transparantie die aansluit bij de openheid van de portiek, beslotenheid die de jongeren de nodige privacy moet garanderen. Enkele panelen bevatten traveebrede luiken die openklappen en zorgen voor dwarsventilatie. De betonrasters in de voor- en achtergevel vormen de draagstructuur van het gebouw: zij overspannen als vierendeelliggers de gehele gevelbreedte en dragen de vloerplaten op thermisch onderbroken consoles. De heldere structuur herbergt een eenvoudig plan. Links van een vaste kern met toegang en trap liggen, verdeeld over de verschillende verdiepingen, kleinere werk- en bureauruimtes. Rechts van de kern, op de verdiepingen boven de portiek, strekken twee grotere ruimtes zich uit. Alle interieurs kregen dezelfde afwerking: vloeren en plafonds in glad beton, wanden in multiplex met gevlamd houtfineer. Deze opbouw laat een zeer aanpasbaar gebruik en hergebruik van de beschikbare ruimten toe: als ontmoetings-, vormingsen ontspanningsruimte voor buurtbewoners en voor jongeren van diverse leeftijdscategorieën of als vergader- en kantoorruimte voor de diverse organisaties van het buurt- en jeugdwerk. Een bestaande loods die grenst aan de zijkant van het speelplein werd gerenoveerd en is bestemd als fietsherstelplaats, tegelijk een ‘fietshaven’ voor duurzaam stadsverkeer en een werkplaats voor sociale economie en beroepsvorming. De elementaire gevelopbouw, draagstructuur, ruimteverdeling en afwerking definiëren het nieuwe JCC eerder als een basisinfrastructuur dan als een mooi afgewerkte nieuwbouw. Het gebouw oogt niet residentieel, ook al vervolledigt het een straatwand met vooral rijhuizen en appartementen. Het straalt een soort getemperd brutalisme uit, een no-nonsenselook die indrukken oproept van niet-modieuze creativiteit, professionele vorming en publieke voorziening, indrukken die goed passen bij de JCC-opzet.

Daarmee is het verhaal van de JCC-architectuur niet afgelopen. Er begint een ander hoofdstuk: het gebouw moet zijn architecturale performantie waarmaken. En dat is geen uitgemaakte zaak. Een zachte zomeravond, 2009. Aan de overkant sleutelen enkele bewoners aan hun wagen, kinderen stoeien in de zandbak, een tiental jongeren hangen rond in de schaduw van de portiek. Een tevreden architect, geïnteresseerde bezoekers. De architectuur van het JCC slaat de juiste toon aan. Een koude wintermorgen, 2010. Bewoners haasten zich naar binnen, de fietshaven is nog steeds niet in gebruik, het speelplein is verlaten, de nieuwbouw vertoont ernstige sporen van vandalisme. Heeft de architectuur wel de juiste toon gezet?

Het jonge gebouw vertoont architectuurkwalen. Zonder zonwering heeft de dwarsventilatie het moeilijk om zomerse oververhitting te vermijden. De solide multiplex wandbekleding nodigt uit tot zachte bricolage, maar beschermt een kwetsbaar dampscherm en verdraagt dus geen spijkers. De beoogde transparantie wordt door de jongeren niet erg op prijs gesteld. Anderzijds blijkt het gebouw volop ‘zijn werk te doen’: steeds meer kinderen en jongeren vinden de weg naar het JCC. Misschien is dergelijke wrijving tussen gebouw en gebruik onvermijdelijk, zeker wanneer een gebouw geen ruisloze vertaling is van een geroutineerd programma of geen veilige versie van een geijkt type, maar eerder een ontvankelijke basisinfrastructuur voor nog ongekend gebruik. (...)

- André Loeckx