Brouwerij Omer Vander Ghinste
In het centrum van Bellegem, een landelijke deelgemeente van Kortrijk met ongeveer 3.700 inwoners, staat sinds 1892 een brouwerij op een steenworp van de kerk. Het is een bewuste keuze van het familiebedrijf Vander Ghinste om de productie van zijn bieren in Bellegem te houden. Daarmee is Vander Ghinste een uitzondering in Vlaanderen. Na de Tweede Wereldoorlog verdwenen de meeste lokale brouwerijen uit de dorpen. Ze voldeden niet meer aan de toegenomen regelgeving en werden zonevreemd of grotere brouwerijen kochten de biermerken op. In Bellegem gebeurde het omgekeerde: de brouwerij, waarvan de productie alsmaar toeneemt, is als het kloppend hart dat leven en identiteit aan Bellegem geeft.
Om de toegenomen productie mogelijk te maken, kregen Architecten- en ingenieursbureau D’hondt Beyens Goesaert in samenwerking met Claeys/Haelvoet Architecten de opdracht voor een nieuwe brouwzaal. Die ligt tegenover het bestaande art-decogebouw dat sinds 1929 het uithangbord van het familiebedrijf is. De hele site kent gebouwen uit verschillende periodes, naar analogie met de opeenvolgende generaties Vander Ghinste. De jongste toevoeging van de architecten bestaat uit een onder-en bovenzaal, die een verdubbeling van de productie mogelijk maken. De nieuwe brouwzaal probeert een positie in te nemen tussen de imposante overbuur in art deco en de achterliggende dorpswoningen. Haar welvende vorm laat weinig restruimte rond de silo’s en de ketels, en omarmt ook de bezoekers die in een vloeiende beweging het gebouw kunnen verkennen. De gevel in verschillende soorten verweerde bakstenen geeft het gebouw de materialiteit van een overmaatse villa, ondanks zijn gesloten volume. Het industriële pand vindt zo aansluiting bij de vrijstaande woningen rondom. Ook de compactheid van het deels verzonken gebouw sluit aan bij de logica van het dorp. Andersom doet de toren met vijf silo’s van 22 meter hoog ontegensprekelijk industrieel aan. Het spanningsveld tussen beide volumes veruitwendigt de zoektocht naar de beste manier om een groeiend bedrijf toch lokaal ingebed te laten blijven, in zowel ruimtelijk als functioneel opzicht.
De straat tussen de bestaande gebouwen en de nieuwe brouwzaal werd verkeersvrij gemaakt. Ze lijkt onderdeel van het erf van brouwerij Omer Vander Ghinste, doordat de nieuwe brouwzaal de grenzen van het grillige perceel opzoekt. Dit erf is ondertussen geliefd bij wandelaars en fietsers. De sculpturaal vormgegeven toegang van de nieuwe brouwzaal geeft erop uit. In de nieuwbouw is alleen de bovenzaal onderdeel van het bezoekerscircuit van de brouwerij. In houten vaste meubelen worden er ingrediënten tentoongesteld. Het hout komt terug in de bekleding van de muren en het decoratieve plafond, waarin een ronde opening zenitaal licht binnentrekt. De architectuur, met zijn zorg voor de afwerking en tactiliteit, straalt ambachtelijke kunde uit en onderstreept de traditionele brouwmethode van Vander Ghinste. Ook de voor bezoekers ontoegankelijke onderzaal is uitgevoerd met zorgvuldig ontworpen details, waaruit de kennis en kunde blijken die de opdrachtgever van genratie op generatie opbouwde.
De familie Vander Ghinste is zich sterk bewust van de samenhang tussen de gebouwen, de activiteiten die erin ontplooid worden en de uitstraling van het product dat er gemaakt wordt. Het verhaal van Omer – onder andere te lezen in glasramen die al meer dan 100 jaar de vensters van cafés in Vlaanderen, Brussel en Noord-Frankrijk sieren – leert dat materiële zaken deel uitmaken van een collectieve biografie en dat ze er tegelijkertijd wending aan geven. De nieuwe brouwzaal is de verzilvering van het cultureel kapitaal en het vakmanschap van het brouwergeslacht. Het is het uithangbord van een opdrachtgever die niet voor zichzelf maar voor zijn nageslacht bouwt.
- Sofie De Caigny
Dit project is gepubliceerd in het Architectuurboek Vlaanderen N°15. Allianties met de realiteit
