Wat bewaren we, voor wie en met welke bedoelingen? Dat archieven van grote waarde zijn voor de maatschappij betwist niemand, maar al te vaak wordt hier niet voldoende over nagedacht, verliezen we aspecten uit het oog en raakt oude contextinformatie verloren.
Met het project Naar een blauwdruk voor een architectuurcollectie Vlaanderen richt het Vlaams Architectuurinstituut (VAi) zich twee jaar op het waarderen van architectuurarchieven.
Erfgoedzorg vraagt dagelijks om strategische investeringen en beslissingen: Over behoud en beheer, onderzoek, publieksgericht werken en participatie. Een doordacht waarderingsbeleid is onontbeerlijk bij alle aspecten van erfgoedbeheer.
Erfgoed waarderen gaat over meer dan louter beslissen over wat je wel en niet bewaart. Het gaat erom de betekenissen die schuilen achter een archief of collectie te ontdekken en expliciet te maken. Niet alleen kun je zo achterhalen of iets waardevol is om te worden bewaard, je leert ook waar er mogelijkheden liggen voor tentoonstellingen, digitaliseringsprojecten, onderzoeksprojecten enzovoort. Waarderen gaat ook over mensen betrekken bij je collectie. Je doet het niet alleen. Door met andere groepen samen na te denken over archieven, leer je het erfgoed vanuit andere invalshoeken kennen en kom je tot een gebalanceerd waardeoordeel.
Met dit project wil het VAi expertise opbouwen over het systematisch waarderen van architectuurarchieven.
Hoe pak je de waardering van een specifiek archief aan? En hoe kun je verschillende mensen betekenisvol betrekken bij dit proces?
Voor deze fase selecteerde het VAi drie archieven met een eigen karakter als case. We ontwikkelen een flexibel sjabloon om de archieven snel met de hulp van vrijwilligers in kaart te brengen. Voor ieder archief stellen we een klankbordgroep samen van historici, archivarissen, architecten en mensen uit de cultuursector die in twee sessies reflecteert over de betekenis van het archief. Het geheel aan methodieken publiceren we in een toolkit voor de erfgoedsector.
De drie gevalstudies:
Op 1 januari 2018 integreerde het Architectuurarchief van de Provincie Antwerpen (APA) in het VAi. Kwam mee over: een collectie van ca. 140 archieven. Eén van de hoofdopdrachten van het VAi werd het uitbouwen van een Vlaamse architectuurcollectie met internationale referentiewaarde. Maar hoe kunnen we keuzes maken met respect voor de eigenheid van de historische APA-collectie?
Met deze vraag voor ogen grepen we de recente aandacht voor erfgoedwaardering aan om een waarderingsproject op te zetten rond de historische APA-collectie. Binnen dit project testten we internationale waarderingsmethodieken uit zoals het Australische Significance 2.0, het Nederlandse Op de Museale Weegschaal en het Britse Reviewing Significance.
Rode draden in deze oefening waren samenwerking en participatie, de verwevenheid van de APA-collectie in het bredere Vlaamse landschap van architectuurarchieven en hergebruik van de bevindingen voor de rest van de erfgoedsector.
Meer infoDit project wordt ondersteund door een subsidie van de Vlaamse gemeenschap. Voor de ontwikkeling en uitvoering van onze methodieken baseren we ons op de Basisnormen voor een kwaliteitsvol waarderingsproject, opgesteld binnen de Vlaamse erfgoedsector.
