Verslag symposium maquettes (deSingel, 11 juni 2013)

Uit het colloquium kwam duidelijk naar voren dat maquettes vaak tot de pronkstukken behoren van architectuurhistorische tentoonstellingen. Dit komt omdat ze als visuele en tastbare representaties van de ontworpen omgeving communicatief erg sterk zijn. Anderzijds kunnen ze nooit het echte gebouw of ontwerp helemaal vervangen, zodat maquettes niet als een zaligmakende oplossing mogen worden beschouwd om architectuur tentoon te stellen. Bovendien zijn maquettes niet enkel voorstellingen van gebouwen, maar zijn het culturele objecten met een eigen geschiedenis en cultuurhistorische betekenis.
Er gaat veel geld en energie naar de creatie van maquettes, zonder dat er altijd wordt stilgestaan bij de duurzaamheid van de inspanningen. Eens een tentoonstelling of presentatie voorbij, is het lot van de maquettes vaak onbestemd, zeker wanneer er zoals in Vlaanderen geen overkoepelend beleid is. En dat terwijl maquettes nog een heel leven voor zich kunnen hebben.

Een overkoepelend bewaarbeleid voor maquettes in Vlaanderen is dus nodig. Volgende punten verdienen daarbij de aandacht:

• Een betere samenwerking en communicatie tussen de partijen die maquettes tentoonstellen en de bewaarinstellingen. Aangezien de provinciale diensten en lokale overheden initiatieven nemen voor de bouw van depots, dienen ook deze partijen betrokken te worden.
• De financiële implicaties van een dergelijk beleid. Buitenlandse voorbeelden kunnen hiervoor de leidraad vormen.
• De noodzaak van publiekswerking met maquettes, een vereiste om een goed uitgebouwd maquettebeleid te kunnen verantwoorden. De mogelijkheden en valkuilen hiervan moeten in kaart worden gebracht.
• Samenwerking met de universiteiten is vereist om de studie van maquettes in Vlaanderen te bevorderen. Uit het symposium bleek duidelijk dat dit een groot onderzoekspotentieel bevat.
• Ondersteuning van architectenbureaus. Preservatie begint optimaal bij de bron. Zo zouden richtlijnen kunnen worden opgesteld omtrent het beheer van maquettes. Indien architecten zouden worden begeleid in deze materie, kan het behoud van grote stukken cultureel erfgoed van de toekomst worden verzekerd.
• Ontwikkeling van best practices voor de conservatie en restauratie van maquettes. Uit de verschillende lezingen kwam de nood aan een kennisknooppunt voor Vlaanderen sterk naar voren. Een dergelijk knooppunt kan best tot stand komen via slimme samenwerkingen tussen archivarissen, architecten, restaurateurs en andere partijen.

Voor het opstellen van een dergelijk beleid, meent het VAi dat er eerst een grondige prospectie dient te gebeuren naar de vindplaatsen (architectenbureaus, culturele instellingen…) van maquettes in Vlaanderen. Pas na deze inventarisatie zal het mogelijk zijn om een verzamelbeleid op te stellen en een doorgedreven onderzoek te starten naar de ontstaanscontext, geschiedenis en culturele betekenis van maquettes.