Meubelen, vervoersmiddelen, verlichting… De voorwerpen die ons omringen in het dagelijkse leven zijn talrijk, maar leiden vaak een anoniem bestaan. Toch is het ontwerp van onze dagelijkse omgeving een belangrijk deel van het cultureel erfgoed. Achter elk object schuilt immers een stukje geschiedenis dat ons iets meer vertelt over de maatschappij waarin ze een rol spelen. Daarom zette het Vlaams Architectuurinstituut (VAi) een breed project op rond designerfgoed.
Sinds 2013 werkt het VAi intensief rond design, waaronder we ontwerp voor interieurs, meubilair, keramiek, textiel, gebruikszilver en allerhande toegepaste kunsten rekenen. Zowel de kleinschalige ambachtelijke praktijk als industriële vormgeving krijgen aandacht.
De doelstellingen van dit project zijn meervoudig. Om te beginnen wil het VAi een inhaalslag realiseren voor de registratie en de duurzame bewaring van privaat designerfgoed, als waardevol cultureel erfgoed en als bronnenmateriaal voor historisch en ontwerpend onderzoek. Het wil ook het bewustzijn van het belang ervan vergroten bij ontwerpers, erfgoedvormers en cultureel-erfgoedorganisaties en een aanzet geven voor een specifiek beleid. Tot slot wil het expertise opbouwen en doorgeven over de zorg voor designerfgoed.
Wil je meer info over dit project? Contacteer dan info@vai.be
Het VAi is op zoek naar designarchieven om dit erfgoed verder in kaart te brengen. Het kan zowel gaan over een archief van een tegelbedrijf, als om ontwerptekeningen voor behangpapier of de briefwisseling van een glasschilder met zijn opdrachtgevers. Bewaart u zelf een archief of heeft u weet van archiefmateriaal of collecties die zich bij andere organisaties of privépersonen bevinden? Laat het ons weten via info@vai.be
Ben je op zoek naar vormgevers en hun archieven? Zoek in de centrale Databank Architectuurarchieven. Als je bij ‘Zoeken in de tekst’ het trefwoord ‘vormgeving’ ingeeft, vind je meer dan 200 archiefrecords terug, een 2000-tal records van ontwerpers en andere betrokkenen, 300 organisatierecords (bedrijven, producenten, samenwerkingsverbanden) en een tiental publicatierecords (voornamelijk van vormgevingstijdschriften).
Het Vlaams Architectuurinstituut zet deze beleidsperiode (2019-2023) in op het cultureel erfgoed van grafisch ontwerp na 1945. Dit vanuit de vaststelling dat archieven rond grafische ontwerp moeilijk een onderkomen vinden in Vlaanderen en Brussel. Reeds lange tijd wordt er zowel vanuit het erfgoedveld als vanuit het ontwerpveld gewezen op het ontbrekende beleid rond grafisch ontwerperfgoed. Samen met partners uit het veld willen we niet alleen meer draagvlak creëren voor de betekenis en de waarde van dit cultureel erfgoed, maar we willen er ook mee voor zorgen dat het beter bewaard wordt voor de toekomst, de hedendaagse betekenis ervan onderzoeken met jonge ontwerpers en de culturele waarde ervan tonen aan een breed publiek.
Het VAi is op zoek naar grafische ontwerparchieven om dit erfgoed in kaart brengen. Dit kan zowel gaan van een archief van een grafisch ontwerper, reclamebureau, uitgeverij of vakorganisatie tot efemeer activistisch drukwerk of typografisch materiaal.
Bewaar je zelf een archief of heb je weet van archiefmateriaal of collecties die zich bij andere organisaties of privépersonen bevinden? Laat het ons weten via info@vai.be
In tegenstelling tot architectuur, bestaat er voor design geen register dat een historisch overzicht biedt van de verschillende ontwerpers die in België actief waren. Daarom slaan het Vlaams Architectuurinstituut en Design Museum Gent de handen in elkaar om het naoorlogs design in België beter in kaart te brengen. Vliegende archivaris Floriske van Gennip registreert vier reeksen die een belangrijk deel van deze periode beslaan.
Benieuwd naar welke reeksen we aan het registreren zijn?
De archievengids Vormgevingserfgoed in Vlaanderen na 1945 biedt dit voor het eerst een overzicht van archieven en collecties over vormgeving die publiek toegankelijk zijn in Vlaanderen en Brussel. Meer dan 200 beschrijvingen van archieven van ontwerpers, producenten, overheden, opleidingen en winkels worden voorafgegaan door essays van Fredie Floré, Ko Goubert, Irene Amanti Lund, Katarina Serulus en Eva Van Regenmortel. De gids onder redactie van Eva Van Regenmortel en Ellen Van Impe is een instrument voor onderzoekers, erfgoedmedewerkers en designliefhebbers en verschijnt als zesde nummer in de reeks ‘Focus Architectuurarchieven'.
Archievengids vormgevingserfgoedGrasduin door meer dan 400 beelden uit vormgevingsarchieven in de beeldbank en laat je inspireren door tekeningen, foto’s, plannen en affiches uit het archief van Maarten van Severen, Bataille & ibens, Van Den Berghe-Pauvers en vele anderen.
Beeldbank DesignerfgoedHet cultureel erfgoed van vormgeving bestaat niet alleen uit schetsen, maquettes, foto's of briefwisseling van vormgevers. Er is bij vormgeving ook een sterke wisselwerking tussen expliciete kennis en onbewuste kennis, kennis die misschien wel doorgegeven wordt maar die meestal geen schriftelijke neerslag krijgt. Die kennis zit letterlijk in de handen en de hoofden van de 'makers'. Om toch een stuk van die embodied knowledge te documenteren, nam het VAi vier interviews af met ontwerpers uit verschillende disciplines. Daarnaast registreerde het VAi ook gesprekken met drie beleidsmakers die de voorbije decennia een sleutelrol speelden in de designsector en documenteerde de laatste dagen van het meubelatelier Van den Berghe-Pauvers.
Archieven en erfgoedcollecties zijn niet alleen relevant voor wetenschappelijk onderzoek of tentoonstellingen, maar ook voor het hedendaags ontwerp. Het VAi vroeg aan textielontwerpster Nathalie Van der Massen om zich te laten inspireren door het archief van interieurontwerpers Bataille & ibens, dat bewaard wordt in de VAi collectie. Het ontwerpproces en het resultaat worden getoond in de marge van de tentoonstelling Ensembles – Architectuur en ambacht in deSingel.
Het VAi begeleidt vormgevers en producenten (of hun erfgenamen) bij het zoeken naar een geschikte publieke bewaarplaats voor hun archief. Bekijk hier het overzicht van overdrachten en trajecten die het VAi de voorbije jaren begeleidde.
Overzicht archiefoverdrachtenMet de workshop Geef vorm aan uw archief! daagt het VAi ontwerpers en producenten uit om zorg te dragen voor hun archief.
Op woensdag 22 oktober 2014 vond een workshop Geef vorm aan uw archief! plaats op Speakers Corner van de Biënnale Interieur in Kortrijk. Praktische tips voor de bewaring van archief en digitale documenten werden afgewisseld met gesprekken over designerfgoed. Moderator Griet Pauwels ging in op het geheugen van de Belgische vormgeving en de omgang met designerfgoed. Ze ontving hiervoor achtereenvolgens onderzoekster Katarina Serulus, meubelrestaurateur Jan Fack, textielontwerpster Martine Gyselbrecht, erfgoedbeheerder Rie Vermeiren en Frederic Rozier,die meubelontwerpen van Belgische designers (opnieuw) op de markt brengt.
