Niet alleen architecten, stedenbouwkundigen en industrieel ontwerpers geven vorm aan de ons omringende omgeving. Ook aannemers, ingenieurs, vaklui, leveranciers of andere spelers hebben hier een impact op. Binnen het thema bouwbedrijf brengt het VAi hun erfgoed in kaart.
Sinds 2015 heeft het VAi een werking rond het cultureel erfgoed van het bouwbedrijf. We werken hiervoor samen met een klankbordgroep van onderzoekers en erfgoedzorgers. Het erfgoed van het bouwbedrijf bestaat zowel uit archief als uit objecten en immaterieel erfgoed, zoals kennis over de ambachten die ermee verbonden zijn. We willen het erfgoed dat over deze spelers wordt bewaard beter in kaart brengen, ondersteuning bieden bij archiefzorg en sensibiliseren bij bedrijven, onderzoekers en het brede publiek.
Ook aannemers, ingenieurs, vaklui en leveranciers hebben een enorme impact gehad op de manier waarop onze gebouwde omgeving tot stand kwam. Maar over de wijze waarop de bouwsector evolueerde, de technieken en de materialen die werden gebruikt en het belang van het bouwbedrijf voor de economie is tot nu toe slechts weinig bekend. Waar een gebouw vaak geassocieerd wordt met een architect, blijven de uitvoerders ervan al even vaak anoniem. Het tijdelijke karakter van een bouwwerf versterkt dit nog.
In het erfgoedveld heeft dit een aantal pijnpunten blootgelegd: er is bijvoorbeeld een gebrekkige kennis over het bouwbedrijf en het cultureel erfgoed ervan is ondervertegenwoordigd in archieven. Verder zijn bouwondernemingen zich niet altijd bewust van de waarde van hun archieven en bestaat er nog geen globale visie om met dit erfgoed om te gaan. De Confederatie Bouw telt momenteel 15 000 aannemersbedrijven als leden. Er is dus potentieel veel historische informatie aanwezig.
Het VAi sluit zich ook aan bij het platform rond bedrijfserfgoed van expertisecentrum ETWIE.
Om het archiefveld in kaart te brengen is het VAi op zoek naar archieven van aannemersbedrijven, ingenieurs, vaklieden, leveranciers, beroepsverenigingen, opleidingen en zo verder. Heb je vragen of interesse, neem dan contact op via kenniscentrum@vai.be.
Aannemers bewaren hun archieven meestal voor een lange tijd in hun eigen bedrijfsgebouwen. Ze hebben vaak grote collecties met zeer verschillend materiaal zoals grote bouwtekeningen, reeksen werffoto’s, gebouwelementen en complexe digitale bestanden. Veel bedrijven twijfelen echter over hoe ze met hun erfgoed aan de slag kunnen gaan. Daarom gaat het Vlaams Architectuurinstituut in samenwerking met bouwbedrijven op zoek naar goede werkwijzen om bouwarchieven te bewaren en te beheren voor de lange termijn. In 2020 en 2021 gingen we op bezoek bij drie aannemersbedrijven om hun archieven door te lichten en een archiefbeleidsplan op te stellen.
In 2017 publiceerden we adviespagina's om bouwbedrijven informatie te verschaffen over de do's en don'ts van archiefbeheer. We integreerden deze pagina's ondertussen in een adviessectie voor architecten, ontwerpers en bouwbedrijven.
Wil je graag aan de slag met je archief en documentatie? Neem dan zeker eens een kijkje!
Naar de adviespagina'sIn een reeks van drie artikels deelt het VAi tips voor een goed archief- en informatiebeheer in bouwbedrijven. In een eerste artikel geven we basistips, zoals afspraken maken en een verantwoordelijke aanduiden. In een tweede artikel gaan we dieper in op het beheer van digitaal archief en informatie. Het derde artikel bespreekt hoe de overdracht van een archief naar een professionele archiefinstelling verloopt en waar bouwbedrijven terecht kunnen.
Het VAi verzamelde een aantal aanknopingspunten om onderzoek te beginnen naar het bouwbedrijf. In deze adviessectie vind je informatie over de actoren die actief waren op dit gebied en hun archieven, maar ook andere hulpmiddelen.
Naar het kennisdossierDe veldanalyse maakt een stand van zaken van het cultureel erfgoed van onze ontworpen omgeving anno 2023. Het focust op de domeinen architectuur, stedenbouw, bouwbedrijf en vormgeving. De veldanalyse is opgebouwd rond de vragen: Wie produceert dit erfgoed? Waar vind je dit erfgoed? Welke uitdagingen en opportuniteiten vormen zich rond dit erfgoed? Hoe ziet de toekomst eruit?
Naar de integrale veldanalyseIn de vierde aflevering van Unfolding the Archives dompelen we je onder in de wereld van de bouwbedrijven. De tentoonstelling laat je kennismaken met het
aannemersberoep en hoe het veranderde vanaf het einde van de 19e eeuw. Werp een blik achter de werfschutting en ontdek verborgen schatten uit de archieven van bouwbedrijven.
De collectie van het VAi bevat een waaier aan stukken die een inkijk geven in het bouwproces zoals werffoto's en detailtekeningen. Een collectie highlight gewijd aan het thema bouwen toont enkele bijzondere voorbeelden.
Naar de collectie highlight bouwenIn september 2017 toonden het Centrum Vlaamse Architectuurarchieven en het Architectuurarchief Provincie Antwerpen een verrassende selectie bouwwerffoto's uit het Architectuurarchief, tegenwoordig de collectie van het VAi. De tentoonstelling WERF! toonde de bouwers in actie en gaf hen een gezicht. Ze bood een unieke blik op de bouwwerven van bekende en minder bekende Antwerpse gebouwen uit de twintigste eeuw.
Meer info
